Devlet kuşu |
- Belirli bir ülkesi olup bir hükümet yönetimi altında örgütlenmiş bulunan ulus ya da ulusların oluşturduğu siyasal topluluk.
- Hükümet, devletin yönetim katı.
- (mecazi) Mutluluk, talih: "Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi / Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi" (Kanuni Sultan Süleyman)
İlgili birleşik kelimeler
- Devlet baba: (halk dilinde) Koruyucu özellikleri nedeniyle devlet için kullanılır: Türkler 'de devlet, topraktan daha önemli hale gelmiş ve "devlet baba" olmuştur. Toprağını ise "devlet baba"nın koruyuculuğunda "ana vatan" olarak ifade etmiştir. (M. Aygen)
- Devlet kapısı: Devletin kurum ve kuruluşları; hükûmet kapısı: Bürokrasi, Ankara'daki devlet kapısı benim için çok uzaklarda kaldı. (F. Toksöz)
- Devlet sırrı: Devletin güvenliği, iç ya da uluslar arası çıkarları gereği gizli kalması gereken ve açıklanması yasaklanan bilgi.
İlgili deyimler ve anlamları
İçinde "devlet" kelimesi geçen deyimler, açıklamaları ve örnek cümleler:
- Devlet düşkünü: Bolluk ve mutluluk yani devlet içindeyken sonradan bunları yitirmiş olan (kimse): Limana bakan burcun üstünde şahane bir ev harabesi var. Devlet düşkünü, görmüş geçirmiş insanlar gibi hüzün içinde ve harap... (S. Ayverdi)
- Devlet kuşu: Beklenmedik bir iyilik, iyi talih: "Sen iyi gençsin. İyi şeylere lâyıksın oğul... Başına devlet kuşu kondu. Doğru saraya git, padişahımızın elini op ve kızını eş olarak kabul et" demiş... (S. Kaplan)
- Devlet sırrı: Son derece gizli konu: Yoksa bana devlet sırrı mı vereceksin teyze? Haydi söyle bakalım, merak ettim doğrusu... (Ş. Y. Şenler)
- Devlete ermek: Büyük bir saadete veya mevkie erişmek: Ey Hakk aşığı, beden kuyusunda gaflete dalma, aklını başına al da gökyüzü kovasını tut! Hz. Yusuf o kovayı tuttu da, kuyudan kurtuldu. Devlete erdi, Mısır'a sultan oldu. (Divan-ı Kebir'den Seçmeler)
- Devletle!: "Güle güle" yerine kullanılan bir esenleme sözü: "Güle güle gidin! Devletle, şevketle, selamlarla gidin!.." diye dua etti Kabak Musdu. (F. Baykurt)
İlgili atasözleri ve anlamları
İçinde "devlet" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:
- Devlet adama ayağıyla gelmez: Zenginlik ve talih kişiyi gelip bulmaz, çalışıp çabalamakla elde edilir.
- Devlet malı deniz, yemeyen keriz (domuz): Devlete hainlik etmeyi sanat haline getirenlere göre, devletin bitmez tükenmez malı vardır; yolunu bulup ondan aşırmayan ise, budaladır.
- Devlet oğul, mal tahıl, mülk değirmen: İnsanlar için en değerli şeyler en gerekli olanlardır. En büyük mutluluk ve zenginlik, oğul sahibi olmak; en gerekli mal, tahıl; en değerli mülk, değirmendir.
- Beylik çeşmeden su içme (içilmez): Ucu devlete dokunan işlere yanaşmak, bu gibi işlerle uğraşmak tehlikelidir; akla gelmeyen bir noktadan büyük sorumluluk çıkarır.
- Beylik fırın has çıkarır: Devlet görevlisi olmanın insana birçok kazanç sağladığını şaka yollu anlatmak için söylenir.
Soru/Yorum Formu