Tembellik ile ilgili atasözleri ve anlamları

Tembel

İçinde "tembel" sözcüğü geçen/geçmeyen tembellik temalı atasözleri ve açıklamaları:

• Tembel bir köşeden bir köşeye gitmiş, "yine seyahat oldu" demiş: Kişinin fazla bir çaba göstermeden veya tembel bir şekilde önemsiz ufak bir iş yaptığını ve bunu da büyük bir iş gibi gördüğünü alaylı bir dille ifade eder.
• Tembel ceviz yemek ister, kabuğunu kırmağa üşenir: Kişinin bir şey elde etmek istemesine rağmen onu elde etmek için gereken çabayı göstermeye yanaşmadığını anlatır.
• Tembele her gün bayramdır: Tembel insanların sanki tatilmiş gibi sürekli bir zevk ve rahatlık içinde olmak istediklerini anlatan bir atasözü.
• Tembele iş buyur, sana akıl öğretsin (Nasihat istersen tembele iş buyur): Kendisine buyrulan işi yapmaktan kaçınmak için bu işin bir çare olmayacağını ileri sürerek başka yollar göstermeye çalışanlar için söylenir.
• Tembele "kapını ört" demişler, "yel eser de örter" demiş: Tembel her işinin kendine kendine olmasını veya bir başkasının yapmasını bekler, öyle ki kapısının örtülmesini bile rüzgârdan umar.
• Tembellik yap yap gider, amma fakirliğe erişir: İnsan bir kere tembelliğe alışırsa bunu devam ettirir, sonunda da yokluk ve sıkıntı içine düşer.
• Ağustosta beyni kaynayanın zemheride kazanı kaynar: Yazın sıcak günlerinde tarlada çalışan rızkını temin eder ve kış geldiğinde sıkıntı çekmez.
• Ağır kazan geç kaynar: Tembel, beceriksiz kimseler hiçbir işi vaktinde tamamlayamazlar.
• Allah boş duranı sevmez: Allah çalışmayan, tembellik eden kimselerin yardımcısı olmaz.
• Armut piş ağzıma düş: Tembel kişiler hazıra konmayı çok severler.
• Aylak aylak oturmaktansa aylak aylak gezmek daha iyidir: Hiçbir iş yapmadan oturmaktansa gezip vücudu hareket ettirmek daha faydalıdır.
• Boş durana şeytan iş bulur: Tembelliği seven kimseleri kandırmak, kötü işler yaptırmak çok kolay olur.
• Boş gezmekten, bedava çalışmak yeğdir: Hiçbir iş yapmadan durmaktansa başkalarının yanında bedava da olsa, çalışıp bir şeyler öğrenmek daha yararlıdır.
• Çalışkan dağları aşar, tembel yolları şaşar: Çalışkan insan girdiği işi mutlaka tamamlar, tembel insan ise yarıda bırakır.
• Çalışmayanın kazanı kaynamaz: Çalışmayı sevmeyen kimseler yoksulluk içinde yaşarlar.
• Devekuşu gibi yüke gelince kanadını, uçmaya gelince ayağını gösterir: Tembel kişiye bir iş buyurursan, o işten kaçmak için bir sürü bahane uydurur.
• Devekuşuna "yük götür" demişler, "ben kuşum" demiş, "uç" demişler "deve uçar mı?" demiş: Tembel insana en iyi bildiği işi yaptırmaya kalksan bile, kaytarmak için ne yapar eder bir bahane bulur.
• Emeksiz yemek olmaz: Hiç bir gayret göstermeden karın doymaz.
• Fakirlik ayıp değil, tembellik ayıp: "Yoksulluk utanılacak bir şey değildir, çalışmamak en büyük ayıptır" anlamında söylenen bir atasözü.
• Faydasız baş mezara yaraşır: İşe yaramaz, tembel insanın ne kendine, ne de başkalarına faydası olur, hiç bir amacı ve yararı yoktur.
• Gölgede otur, gün kendi gelir: Vaktini boşa geçirmek istiyorsan bunun için yorulmana gerek yok. Zaman nasıl olsa geçer.
• Hamallıkla tembellik bir arada olmaz: Çalışma veya fiziksel çaba gerektiren işlerin tembellikle bağdaşmadığını, bu tür işlerde çalışmanın ve çabanın önemli olduğunu belirtir.
• İt ite (buyurur), it de kuyruğuna: Tembel insanlar kendilerine veriler bir işi yapmayıp başkasına verirler, o kişi de tembel ise bir başkasına verir.
• Kazanan çöreğini kabartır, kazanmayan yüreğini: Çalışkan kişi geçim sıkıntısı çekmez. Tembel işten kaçan kişi ise sıkıntı içinde yaşar.
• Koyduğum yerde mi otlarsın hâlâ?: Tembel ve isteksiz kişiler öğrendikleri kadarı ile yetinir, daha yeni şeyler öğrenmek ya da yapmak için çaba sarf etmezler.
• Köpeğin iyisi leş başında, insanın iyisi iş başında: Değersiz, tembel kimseler boş oturmayı hazıra konmayı severler. Dürüst, çalışkan kimseler ise vaktini boşa harcamaz, her zaman kendilerine yapacak bir iş bulurlar.
• On birden sonra dükkan açar: Tembel insan işine her zaman geç başlar bu yüzden de fazla kazanç elde edemez.
• Taş ol da baş yar: İnsan, tembellik edip boş boş oturacağına iyi kötü bir iş bulup çalışmalıdır.
• Üşenenin (utananın, erinenin) oğlu kızı olmamış: (atasözünün anlamı) Bir şey elde etmek isteyen, tembel tembel oturmamalı, o yolda gayret göstermeli, girişimde bulunmalıdır.
• Yan yatan tembele bir şey dayanmaz: Çalışıp kazanmadan elindeki hazır birikimle geçinmeye çalışan insan en sonunda muhtaç duruma düşer.
• Yatan aslandan (kurttan) gezen tilki yeğdir (iyidir): Az güçlü olup çalışan, çok güçlü olup çalışmayandan daha değerlidir.
• Yatan öküze yem yoktur: Tembel elinden hiçbir iş gelmeyen kimseler ne iş verirler ne de yardım ederler.
• Yatanın yürüyene borcu var: Çalışmadan yan gelip yatanlar, rahatlarını, kendilerine bu kolaylığı sağlayanlara borçludurlar.
• Yazın başı pişenin, kışın aşı pişer: Zamanında çaba gösteren, emek veren ileride güç duruma düşmez, önceki çalışmalarının karşılığını görür.
• Yazın gölge hoş, kışın çuval boş (Yazın gölge kovan, kışın karın ovar): İyi ve güzel günlerde yalnız rahatına bakan kişi, kötü günler geldiğinde güç durumlara düşer.
• Yazın yanmayan, kışın ısınmaz: Gençliğinde tembellik eden yaşlandığında rahat bir yaşam süremez.
• Yazın yorulmayan, kışın rahat edemez: Elinde fırsat varken çalışıp kazanmayan fırsat elden gittiğinde başkalarına muhtaç kalır.
• Yürüyen yol alır, yürümeyen yolda kalır: Çalışkan, yetenekli kişi işinde çabuk ilerler, tembel kişiler ise ya geç bitirir, ya da yarıda bırakırlar.