- Var olma durumu: Kimse varlığını sezmedi.
- Para, mal mülk, zenginlik, bol gelir: Bütün varlığını bir gecede yitirdi.
- Önemli, yararlı, değerli şey: Oğlum en değerli varlığımdır.
- (mecazi) İç dünya: Tüm varlığıyla inanmak.
- (felsefe) Var olan şey, bilinçten bağımsız olarak var olan her şey: Canlı ve cansız varlıklar.
Varlık ile ilgili deyimler ve anlamları
İçinde "varlık" kelimesi geçen deyimler, açıklamaları ve örnek cümleler:
- Varlık göstermek: Kendinden beklenileni ya da gerekli olanı yerine getirmek: Kulüp, bütün spor dallarında varlık gösterdi. (P. Tuğlacı)
- Varlık içinde yaşamak: Zenginlik içinde sıkıntısız bir yaşantısı olmak: Baba evinde varlık içinde yaşamıştı ama, ilkokul öğretmeninin kısıtlı imkanlarıyla yetinebilmeyi de başarmıştı. (M. Ofluoğlu)
- Varlıkta darlık (yokluk) çekmek: Elindeki varlıktan yararlanamayarak sıkıntıya düşmek: Bağırlarındaki ulemadan istifade edemez, varlıkta yokluk çekerler. (A. Kadıoğlu)
- Altın leğene kan kusmak: Varlık içinde hastalıklar ya da acılarla yaşamak: Denizde kum, onda para... Nişantaşı'nda apartman katı, Bostancı'da köşkü... Ama, altın leğene kan kusuyor kadın...
- Bir eli yağda bir eli balda (olmak): Varlık ve bolluk içinde (olmak): Dünyası iyi olabilir. Bir eli yağda bir eli balda bir hayat sürebilir. İstediği her şey olabilir ama ya yaşamış olduğumuz dünya bizi cennete götürmüyorsa... (B. İşliyen)
Varlık ile ilgili atasözleri ve anlamları
İçinde "varlık" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:
( * yaygın bilinen )
- Varlık içinde darlık: Varlığa sahip olduğu halde cimrilik eden insanların tutumunu eleştirir. Kişinin zenginliğine rağmen cömert olmaması durumunda yaşadığı kısıtlılığı ve mutluluğu kaybetmesini ifade eder.
- Varlıkta darlık olmaz, yoklukta dirlik olmaz: Malı mülkü olan kişinin sıkıntı çekmeyeceğini, fakat yoksulun huzurlu yaşamasının kolay olmadığını anlatır. Geçim sıkıntısı çeken kimseler arasında huzur ve düzen sağlamak zordur.
- Varlıktan sonra Allah yokluk göstermesin: Bolluk ve refah içinde yaşarken tekrar darlık ve sıkıntı günlerine dönmenin çok zor olacağını ifade eder. Zenginlikten sonra yokluk insana çok güç gelir.
- Varlığa darlık olmaz (Varlıkta darlık çekilmez): Varlıklı olanın gücü her şeyi yapmaya ya da yaptırmaya yeter.
- Varlığa güvenen, darlığa düşer: Zenginliğine güvenip, tutumunu bilmeyen kişi, ummadığı bir anda darlığa düşüverir.
- Baş sağlığı, dünya varlığı* (Başın sağlığı, dünyanın varlığı): Dünyadaki en büyük zenginlik, beden sağlığıdır.
- Can sağlığı cihan varlığı: Sağlığın dünyadaki en değerli şey olduğunu ifade eder. En büyük zenginliğin mal mülk değil, sağlıklı bir yaşam sürdürebilmek olduğunu vurgular.
- Dirlik olmayan yerde varlık olmaz: Bir toplumda veya bir ailede geçimsiz ve huzur bozucu kimseler çoksa o toplum veya aile varlığını uzun süre koruyamaz.
- Dünya varlığına güvenilmez: Maddi zenginlikler gelip geçicidir ve insanlar dünya malına güvenerek kalıcı bir güvenceye sahip olamazlar.
- Eli sıkı varlıklının konuğu olmaktansa eli açık yoksulun konuğu olmak yeğdir: Zengin fakat cimri kişi kimseye yardım etmez, evine gelen misafire bile ikramdan kaçınır; yoksul fakat cömert kimse ise, elinden geldiği kadar herkese yardım eder, konuğunu imkanları elverdiğince ağırlar.
- Er/Yiğit varlıklı olunca, baş düşmanı dost olur, erden varlık gidince, baş dostları düşman olur: İnsan zengin olunca, onu hiç sevmeyenlerden bile yakınlık görür. Ama varlığını kaybettiği zaman en yakın dostları bile onu terk eder.
- Eski varlık varlıktır, yenisinin başı çorludur: Köklü zenginliğin güvenilir ve sağlam olduğunu, sonradan elde edilen servetin ise geçici olabileceğini ifade eder. Eski varlık, zamanla olgunlaşmış ve oturmuşken; yeni zenginlik çoğu zaman istikrarsızdır ve başa dert açabilir (çorlu: Hastalıklı, dertli, illetli).
- Gençlikten kocalığa can sakla, varlıktan yokluğa mal sakla: İnsan gençken kendine iyi bakmalı, eline geçen fırsatları yaşlılığını da düşünerek en iyi şekilde değerlendirmeli, kazandıklarını harcarken savurgan olmamalı, yokluğa düşebileceğini de hesaplamalıdır (kocalık: yaşlılık).
- Getir varlığı, göstereyim karılığı: Karısından hizmet bekleyen koca önce onun isteklerini ve ihtiyaçlarını karşılamalıdır.
- Güvenme varlığa, düşersin darlığa*: İnsan varlıklı durumuna güvenerek har vurup harman savurmamalı, bir gün darlığa düşebileceğini düşünerek hesaplı ve tutumlu davranmalıdır.
- Güzelliğine güvenme bir sivilce yeter, varlığına güvenme bir kıvılcım yeter: Dış güzellik de zenginlik de çok kolay yok olabilir. Bunlara güvenmek yanlıştır.
- Kadın kocayı var sever, koca kadını sağ sever (Koca sağlığa, karı varlığa bakar): Kadın kocasının varlıklı olmasını, erkekse karısının sağlıklı olmasını ister.
- Koca karıyı sağ, komşu adamı var sever: Erkek karısının sağlıklı ve güçlü olmasını, komşusunun ise varlıklı ve eli açık olmasını ister.
- Ne yoklukta dövün, ne varlıkla övün: Sıkıntı çeken kişi aşırı üzüntüye kapılıp daha çok yıpranacağına bu durumdan kurtulmaya çalışmalı, durumu iyi olan kişi de "varlıklıyım" diye övünüp başkalarına küçümseyerek bakmamalıdır.
- Sağlığa varlık lazım: Varlıklı kimseler sıkıntı içinde yaşamadıkları için kolay kolay hasta olmazlar. Olsalar bile varlıkları sayesinde sağlık hizmetlerinden en iyi şekilde yararlanırlar.
- Sağlık varlıktan yeğdir*: Sağlığın, zenginliklerin en büyüğü olduğunu ifade eder.
- Var akar, yok bakar: Varlıklı kişilerin ellerindeki imkanlarla sürekli kazanç sağladıklarını anlatır. Parası olmayan kişiler ise sadece izlemekle yetinir, çünkü ellerinde değerlendirecek bir şey yoktur.
- Var eli titremez: Varlıklı kimsenin, bir yardımda bulunurken korkusu olmaz.
- Var evi kerem evi, yok evi verem (elem) evi: Varlıklı kimsenin evinde bolluktan geçilmez, yoksulun evindeyse dert çok olur.
- Var ne bilsin yok halinden: Zengin ve bolluk içinde yaşayan kimselerin yoksul insanların ne tür sıkıntılar çektiğini anlayamayacaklarını ifade eder.
- Var varlatır, yok söyletir: Varlıklı kimse daha varlıklı duruma gelir, varlıksız olansa sızlanıp dert yanar.
- Yokluk görmeyince varlığın kadri bilinmez: İnsanın sahip olduğu nimetlerin değerini ancak onları kaybedince ya da yokluk yaşayınca anlayabileceğini ifade eder. Varlık içinde büyüyen kişi, elindekilerin kıymetini çoğu zaman fark etmez.
Soru/Yorum Gönder