Ödün, ortaya çıkan bir eksikliği, bir dengesizliği gideren, meydana gelen bir boşluğu dolduran ya da bir zararı karşılayan her türlü şey. İvaz, taviz eş anlamları. Ödün vermek : Karşı taraf lehine kendi çıkarlarından, isteklerind…

Öd ağacı ve meyvesi Öd ağacı (botanik) Doğu ve Güney Asya'da tropikal bölgelerde yetişen, yapraklarını kış ve yaz dökmeyen ve meyvesi armut biçiminde olan 18-20 metre bazende 40 metre kadar boylanan bir ağaç türüdür.

Obtüratör, kamerada ya da göstericide, pencere önüne gelen resim, yerini kendinden sonraki resme bırakırken, ışık kaynağıyla film arasına girerek, ışığın film üzerine düşmesini önleyen örtü, örtücü. Diyafram ve obtüratör fotoğrafta …

Elvis Presley'in lame kıyafeti ve ayakkabıları Dokusunda maden çoğunlukla da altın ve gümüş tel bulunan kumaş: Avrupalıların "Lame" dedikleri altınlı kumaşlar 15 ve 16. nci yüzyıllarda büyük rağbet görmüş değerli …

Erkek ceketi Çoğunlukla erkeklerin bazen de kadınların, yelek, gömlek ya da kazak üstüne giydikleri, genellikle önden düğmeli, bedeni üstten kalçaya kadar örten, kollu üst giysisi. Ceketini alıp çıkmak (veya gitmek) : İlişki…

Allahü Teala'nın kulları: İmdi sen dahî fâni olan şeye meyl ve muhabbet eylemeyesin. Nimetleri ibadullah üzerine harcayasın. Kerem elini açasın. Hased üzere olmaktan uzak durasın. (İlgili cümle kaynağı: Osmanlı Tarihi 2. Cilt) …

Bir şeyi bir yere veya bir kimseye ulaştırma, eriştirme: Konsolos telgrafın gönderildiğini bize iblağ etmişti. (İlgili cümle kaynağı: A. H. Bey) Bir şeyin miktarını artırma: Parasını yüz bin liraya iblağ etmek için çalışıyor. (der…

Eski tuluat ve orta oyunlarında çoğunlukla uşak golünü oynayan komik karakter. Türk gölge oyunundaki Karagöz ile orta oyunundaki Kavuklu'ya karakter bakımından benzerlikler gösterirse de onlardan farklıdır. İlk İbiş tipini medd…

İkta, devlete ait toprağın, tasarrufun ya da belli gelirlerini alma hakkının, devlet tarafından verilen bir hizmet ya da gösterilen bir yararlılık karşılığı bir kişiye devredilmesi. Dirlik. Bir kişinin mülkiyetinde olmayıp devlet…

Daha çok rüzgar esintisi ve akarsu akışını tarif etmek için kullanılır ve yavaş yavaş, hafif hafif demektir: Rüzgar ılgıt ılgıt esiyor. Şu karşı ki dağda bir top kar idim; yağmur yağdı ılgıt ılgıt eridim. (kelime ile ilgili cümle)

Badya Badya, iki yanında tutamakları bulunan geniş ağızlı, yayvan, pişirilmiş toprak, ağaç, meşin, metal ya da plastikten yapılmış büyük su kabı: Altında şöyle kaygısız uyuyabileceği bir çatıyı ve birkaç lokma da olsa kadın el…

Vergi. (tarih) Osmanlı yönetiminde iskelelere uğraşan gemilerden, kara gümrüklerinden geçen kervanlardan alınan vergi: Fıçı ile pazara gelen şıradan fıçı başına on beşer akçe baç alına. Satın alan kimse yine satar ise, on iki akç…

Türk Kurtuluş Savaşı'nın halk kahramanlarından Şerife Bacı Bacı, abla, büyük kız kardeş. Kız kardeş. Bir evde uzun zaman çalışmış, yaşlı (daha çok zenci) kadınlara verilen san. Eskiden tarikat şeyhlerinin eşlerine ve k…

Bab-ı Ali Kapısı Gülhane "Yüksek, yüce, ulu kapı" anlamında olup Osmanlı İmparatorluğu döneminde İstanbul'da sadaret (Başbakanlık), dahiliye ve hariciye nezaretleriyle (İç ve Dışişleri bakanlıkları) Şurayıdevlet…

Güçlü, gözü pek ve yürekli kişi: "Ben de yaparım" demek kolaydır ama iş başa düşünce, olup bitenlere katlanma yarışında da ipi göğüslemek, ancak ender babayiğitlerin işidir! (İlgili cümle kaynağı: B. Burak) Mert, kaba gü…

Disiplin, sıkı düzen, intizam: Zapturapt ordunun temelidir. Ordunun kıymeti bu zapturaptın nev'i ve derecesi ile ölçülür. Zapturapt ne kadar gönül arzusuyla olursa o kadar da iyi olur. (A. Nafiz) Bir hayvanı yakalama, ele geçi…

Ilgın ağacı Ilgın, Ilgıngillerden, Batı Avrupa'dan Doğu Asya'ya kadar uzanan bölgede, bu arada Akdeniz bölgesinde de bulunan, yaprakları pul gibi küçülmüş kumlu, çorak topraklarda yetişen, bir çok türleri süs bitkisi …

Eşleri ikiz kardeş olan bacanaklar Eşleri kardeş olan erkeklerin her biri, başka bir deyişle erkeğin eşinin kız kardeşinin kocası veya bir erkeğin baldızının kocası: İttihat ve Terakki'nin önemli adamı Dr. Nazım'la Dr…

Donmuş karbondioksitin (kuru buz) süblimleşmesi Süblimleşme, fizikte bir katı maddenin, ısıtıldığında sıvı duruma geçmeksizin, doğrudan doğruya gaz durumuna geçmesi ya da gaz halindeki bir gazın yoğunlaşarak direkt katılaşması…

Çok uçta, kenarda bulunan, kıyıda köşede kalmış, ıssız, tenha, sapa: Onlar Anadolu'nun en ücra köşelerinde bile iman ve mukaddesatı uğrunda harekete geçen halkın direniş ve çabalarına ortak olmayı ve Allah'ın dinini emperyal…

Şahbaz İri ve gösterişli bir cins akdoğan: Şahbaz, yırtıcı bir kustur ki alıştırılıp diğer kuşları avlamakta kullanılır. (N. H. Onan) Çevik ve becerikli: Yemek yerken, iş yaparken, konuşurken hatta dinlenirken şahbaz kadınla…

Grup, küme. Maddeleri ya da nitelikleri bakımından birbirine yakın olan şeylerin oluşturduğu bütün, takım. (dil bilim) Özne, yüklem ya da tümleçlerin içinde yer alan sözcüklerin oluşturduğu bütün. (gökbilimi) Genel olarak yaş,…

Engellenme, tıkanma veya kapanma. (politika) Bilinçli olarak belli bir kişinin, topluluğun ya da kuruluşun takındığı engelleyici tutum: Muhalefetin Meclis görüşmelerini tıkamak amacıyla Batı'dan ithal ettiği obstrüksiyon eyle…

Oba Bölmeli büyük göçebe çadırı. Çadır halkı, göçebe ailesi. Oba, çadırlarda yaşayan göçebe ailelerin meydana getirdiği topluluk, çadır halkı. Yaylacıların, yazın hayvanlarıyla birlikte oturdukları, yüksek otlaklardan kuru…

Yadımlamak, organizma için önceden özümlemiş olduğu maddeleri, gerekleri kalmayınca, dışarıya atılacak duruma sokmak. Canlı protoplazmayı yapan büyük ve karmaşık yapılı moleküllerin enerji çıkararak yanması, yıkım, katabolizma, öz…

Yağız at üstünde yağız savaşçı Teni ve saçları siyaha çalan, koyu buğday rengi olan, esmer (kimse): Hayatın başında kara-yağız bir delikanlı yapışmış toprağa siperde, eli tetikte, gözü düşmanda, kulağı komutanda bekliyor... (S. Ka…

Mablak (kazan küreği) Hamur, merhem, boya gibi şeyleri ezip karıştırarak yoğurmak için kullanılan ve bir ucu saplı, diğeriyse yassı araç. Aşure ve çorba kazanlarını karıştırmakta kullanılan, uzun saplı ve yayvan uçlu büyük tahta k…

Geri alınmak üzere iğreti verme, ödünç verme. İare etmek: Ödünç, iğreti vermek. Genel kitaplık gereçlerinden, yönetmeliklere uygun koşullarda, kitaplık dışında yararlanma. İare kartı: Kitaplıktan okunup geri verilmek üzere…

Cadı maki Cadı maki, maymunlar takımının uzun bacaklıgiller familyasından, fare büyüklüğünde, iri kulaklı ve kuyruğu gövdesinden uzun olan ve geceleri dolaşan bir memeli hayvan türüdür. Güneydoğu Asya'da Malezya, Endonezya…

Yeşilbaş ördek Yeşilbaş, (zooloji) ördekgillerden, erkeğinin başı yeşil olduğu için bu adı alan, tüyleri karışık renkli, ayakları kırmızı olan yüzücü bir ördek türü, yaban ördeği. Yeşilbaş ördekler çoğu evcil ördeklerin atas…

Abra, dengesiz teraziyi düzeltip ayarlamak için, hafif gelen kesesine konulan taş, demir, çivi veya dirhem gibi bir ağırlık. Dara. Bir değiş tokuşta üste verilen şey. Angarya, yük. Abra darayı tutmamak : (deyim) Bir kar eld…

Abonman, bir satıcı ya da kamu kuruluşuyla alıcıları arasında, bir mal ya da hizmetin, belli bir süre sağlanması için yapılan anlaşma, sürdürüm. Abone olanlara ya da belli bir hizmetten yararlanacaklara verilen karne, bilet, kart …

Gereksiz, yersiz, anlamsız, boş: Biz abes yaratılmadık... Abes yok, dünya da abes hiçbir şey yok... (S. Ayverdi) Akla ve gerçeğe aykırı: Esasen bu cihanı siz idare etmiyorsunuz, abes zannettiğiniz kuvvetler çekip çeviriyor. Hem de …

Vaat, bir kimseye, bir işi yapmak için verilen söz: Evlenme vaadi. Yapılacağına söz verilen şey: Vaadini unuttu galiba. Vaat etmek: Bir işi yerine getireceğine söz vermek. Davranışıyla, tutumuyla bir işi yapacağı duygusunu …