(Ötücü kuşlar için) Ezgili ses çıkarmak, ötmek, ırlamak: Pencerenin dışında bir bülbül şakımaya başladı, sonra daha ötede bir başkası, bir başkası daha... (Olumlu anlamda) Çok konuşmak, çenesi düşmek, neşeli konuşmak: Eskiden konu…

Yeryüzünün oluşma tarihinde mezozoik zamandan sonra gelen üçüncü zaman aralığıdır. İlk kez kuşların uçmaya başladığı jeolojik zamandır. Dünya'da ve Türkiye'de şiddetli yer kabuğu hareketleri olmuştur. Alp kıvrımları oluşmuş…

Çekim tahtası, bir çekimin başında, çekimlerin birbirinden ayırt edilebilmesini ve sesli çekimlerde çekim tahtası üzerindeki çıtanın yukarı kaldırılıp hızla tahtaya vurulması yoluyla da görüntü ve ses kuşağının kolaylıkla eşlenebilm…

Klape Bir pompa ya da körükte, bir motorda ve bazı müzik araçlarında, gaz veya sıvı bir akışkanın geçmesini sağlamak ya da engellemek üzere açılıp kapanan supap: Emme, sıkıştırma, tutma, egzoz, emniyet klapeleri. Çekim Tahta…

Taç Hükümdarlık, asalet, güç simgesi olarak hükümdarların başlına giydikleri değerli taşlarla süslü başlık. Gelinlerin başlarına takılan süs. Eskiden kimi tarikatlarda şeyhlerin giydikleri başlık. (spor) Topun sahanın yan…

Yolcu uçağı Kanatlarının altına havanın yaptığı basınç yardımıyla yükselip ilerleyebilen motorlu, uçucu taşıtların genel adı. Tayyare eş anlamı. Uçak ile ilgili birleşik fiil ve kelimeler Uçak benzini : Otomobil benzinind…

İçinde taban kelimesi geçen deyimler ve açıklamaları: Taban tabana zıt : Birbirine son derece aykırı: Müjgan abla benim taban tabana zıddımdır. Taban tepmek (patlatmak) : Uzun yol yürümek: Biz akşama kadar tapan tepelim, koca Be…

Yeryüzü tabakası Birbiri üzerinde bulunan yassıca maddelerin her biri, kat (coğrafya, jeoloji) Altında veya üstünde olan kayaçlardan gözle görülür biçimde veya fiziksel olarak tortul kayaç birimi, katman. Sigara tabaka…

Tabur Alaydan küçük bölükten büyük olup, en az 3 bölük ile kurulan, bir bin başının ya da yarbayın komutasında bulunan 300 ile 900 arasında asker ve askeri personelden oluşan askeri birlik: Piyade taburu, topçu taburu, komand…

Tabure Tabure, yaslanma ve kol dayama yeri olmayan küçük oturma eşyası. Pratik ve kolay kullanım imkanı sağlayan tabureler katlanır şekilde de üretilmektedir. Örnek cümle: Meryem gözünü uzaklara dikti ve dedi ki: "Abicim …

Şakşak Seyircileri güldürmek için, çoğunlukla hokkabazların, çıraklarına, orta oyununda Pişekar'ın Kavuklu'ya vurmak için kullandıkları, hafifçe vurulduğunda hızla vurulmuş gibi şak diye ses çıkaran tahta maşa. Avuç …

Tabldot tabağı Seçmesiz (tek menü) yemek: Yemek yedikleri ortak yemekhanede tek menü çıkıyor ve tabldot usulü dağıtılıyordu. (TDK'ya göre yazılışı "tabildot") Lokanta ve otellerde belirli bir para karşılığında …

Boksta, dövüşemeyecek duruma gelip karşılaşmayı yarıda bırakma: Abandoneyle yenildi . Herhangi bir olay karşısında çaresiz duruma düşme: Yaşadığı şeyler yüzünden o kadar abandone olmuştu ki, arayamamıştı. Abandone etmek: Döv…

Porselen tabak Yemeklerin konulduğu düz, genellikle yuvarlak veya oval şekilli, yayvan bir kap ve bir sofra eşyası. Çoğunlukla porselen, cam, seramik veya plastik gibi malzemelerden üretilir. Tabaklar, hem estetik hem de işlev…

Tabiat doğa manzarası Kendi kuralları çerçevesinde sürekli gelişen, değişen canlı ve cansız varlıkların hepsi, doğa. Doğal güzellik: Toprağın tabiatı. Bir kimsenin eğilimlerinin, içgüdülerinin hepsi, huy: Tabiatı yumuşak. …

Şahin Şahin, kartalgiller familyasına ait, Avrupa ve Asya'nın dağlık, ormanlık ve çalılık bölgelerinde yaygın olarak yaşayan yırtıcı bir kuş türüdür. Ortalama 50-55 santimetre uzunluğa sahip olan bu güçlü kuş, geniş kanatl…

Rumeli Hamidiye Tabyası Çanakkale Bir bölgeyi savunmak için yapılan ve top ve silahlarla güçlendirilen yapı: Özellikle her seferinde susturduğumuzu zannettiğimiz Türk tabyaları, her teşebbüsümüzde ateş kusuyor ve bizleri tek…

Zanaat Zanaat, maddeye dayalı ihtiyaçları karşılamak için yapılan ve deneyim, beceri ve özellikle el ustalığı isteyen belirli iş: Demircilik, marangozluk, çömlekçilik birer zanaattır. İşe yarayan, bir ihtiyacı gideren sanat.…

Zarar Bir şeyin, bir olayın ya da bir kimsenin yol açtığı çıkar yitimi ya da kötü sonuç, ziyan: Selin yol açtığı zarar. Bir ekonomik birimin kazandığı parayla harcadığı para arasındaki olumsuz fark, kar karşıtı: Bilançoda ka…

Şafak vakti Güneşin doğmasından az önce ufukta beliren aydınlık: Düşünceli bakışlarını sabah ışınlarının doğduğu yere çevirmiş, şafağı gözlemiş... (G. İnal) Askerler arasında terhis yani askerliğin bitiş günü ve bu bitiş gününe ka…

Kişiye ait işler. Bir kimsenin özel yaşamı üzerinde söylenen sözler. Şahsiyat yapmak (şahsiyata dökmek): (deyim) Söz edilen konudan uzaklaşarak olumsuz yönleriyle kişiler üzerinde durmak: Bu doğru, ama kimi zaman, özellikle …

Şahmerdan Basınçlı hava, buhar ya da hidrolik bir piston ya da mekanik olarak çalışan bir kayış mekanizmasıyla büyük ağırlıkları periyodik olarak bir kazık ya da ezici bir tabla üzerine düşüren makine. Toprağa delik açmakta, kü…

Sevinçli, neşeli anlamında bir sıfat: O zamana kadar hiç olmadığı kadar şaddı. (İlgili cümle kaynağı: Z. Karadeniz) Ruhu şad olsun : (Ölmüşler için) Ruhu neşelensin, sevinsin, memnun olsun anlamında söylenir: Allah'ın yüce ad…

Sadaka vermek Karşılık beklemeden, yardım amacıyla ve Allah rızası için ihtiyaç sahiplerine, fakirlere verilen para, mal vb.: Sadaka veren erkekler ve sadaka veren kadınlarla Allah'a güzel bir borç verenlere, harcadıkları…

Şaka yapmak Şaka, genellikle neşelendirmek, gülüşmeye yol açmak ve ortamı keyiflendirmek amacıyla yapılan söz veya davranışlardır. Karşıdaki kişiyi kırmadan, incitmeden şaşırtmak veya eğlendirmek hedeflenir. Latife sözcüğüyle eş anl…

Para saçmak Bir şeyi hızla ya da çokça serpmek, yaymak, dağıtmak: Cömertçe para saçmak Brooklyn'den gelme yoksul çocuk için büyük bir eğlenceydi. (İlgili cümle kaynağı: J. Santlofer) Saçıp savurmak : (deyim) Parasını d…

Sabotaj Sabotaj, bilinçli ve kasıtlı olarak bir işi veya bir durumu (pasif direnişle ve planlı olarak) bozup zarara yol açan harekette bulunma, baltalama demektir: Sabotajlar düzenliyor, şehrin muhtelif yerlerinde yangınlar çı…

Durağan. Tanıtlanmış. Fizik, kimya, matematik gibi bilimlerde, kullanılabilmesi için gerekli koşulları önceden belirlenmiş ve yalnızca bu koşullar altında kullanılabilen sayısal değer: Pi sabiti. Sabit ile ilgili birleşik keli…

Ergenlik çağına ulaşmamış küçük çocuk. Suçsuz, günahsız, masum, suçu günahı daha bilmeyen küçük çocuk: "Sabi çocuklarımız şehit ediliyor! Bunların güçleri sadece kadınlara, çocuklara mı yetiyor!?" Küçük erkek çocuk (sab…

Sabır acıdır meyvesi tatlıdır Acı, yoksulluk, haksızlık, bela, felaket, sıkıntı vb. gibi üzücü durumlara karşı şikayet etmeden, sızlanmadan ve umutsuzluğa kapılmadan onların geçmesini bekleme, onlara göğüs germe ve onlara taha…

Saban (veya sapan) balığı, bilimsel adı "Alopias vulpinus" olan boyu beş metreye ulaşabilen, saban biçimindeki kuyruğuyla tanınan bir köpek balığı türüdür. Saban köpek balığı Saban köpekbalığı hem kıyı hem de oky…

Saban Saban, tarlayı sürmek için çift hayvanlarına çektirilerek kullanılan demir uçlu aygıt: Öküzlerle çift sürerken "saban" denilen alet kullanılır. Saban; ok, boyunduruk, halka ve zelve gibi birkaç parçadan oluşur.…

Ahşap bina saçağı Çatının yapıdan dışarı taşan bölümü: Saçağın altına girip yağmurdan korunmak. Bir yapının dış çevresini veya bir bölümün güneş veya yağmurdan korumak için yapıdan çıkıntı olarak yapılan ve altı boş olan böl…

Saç Saç, insan vücudunda baş bölgesinde yer alan ve keratin adlı proteinlerden oluşan ince yapılı uzun kıllardır. Bu yapılar, hem sıcaklık dengesini sağlamak hem de dış etkenlere karşı koruma işlevi görür. Ayrıca saç, bireyler…

Sabah vakti Gündüzün, günün ağarmasıyla başlayan ilk saatleri, günün başlangıcı: Geceler sabah olmaya mecburdur. (H. Alptekin) Sabah vaktinde, sabahleyin: Yarın sabah. Sabah ezanı: Sabah okunurken evden çıktı. Sabah namazı…

Saç ayağı Ateşte yemek pişirmek için tava ya da tencerenin üzerine oturtulduğu, üstü çember ya da üçgen biçiminde, üç ayaklı, ayakları 15-20 cm yüksekliğinde, demirden, mutfak gereci. Üç ayaklı olmasının nedeni tüm düz ve eng…

Eksiği, üzüntüsü, sıkıntısı, acısı olmama durumu, erinç. Huzur eş anlamı. Üzüntü, sıkıntı ve tedirginliği olmayan, erinç içinde olan: Son yıllarda olmadığım, ummadığım kadar rahatım. Sıkıntı, tedirginlik ya da yorgunluk vermeyen:…

Sabunlaşmak eylemi. Bir esterin hidroliz işlemine uğraması ya da bir esterin bir alkali etkisiyle hidrolize uğrayarak sabun ve alkole dönüşmesi. Sabunlaşma sayısı : Bir yağın tam sabunlaşması için gerekli potasyum hidroksitin …

Rağm, "bir şeye karşı terslik olsun diye" anlamıyla "bir şeyin rağmına" biçiminde kullanılır: Asırlarca cihat üzere olan Osmanlı ordusu içinde en tehlikeli işleri gönüllü olarak üstlenen — ama ölüm rağmına üstle…

İstek, arzu, ilgi, alaka, meyil: Mehir, erkeğin kadına verdiği değerin, ona rağbetinin bir sembolüdür; armağan kabilindendir! (A. Ünal). Ama bir şey yasak olunca herhalde rağbet çok ki, çok satılıyordu (M. A. Birand). Beğenme, iti…

Ragbi Ragbi, (spor) oval bir topu ayakla ya da elde taşıyarak karşı kaleye sokmak ya da kale çizgisinin ötesine geçirmek temeline dayanan, on beşer kişilik iki takım arasında oynanan top oyunu (Amerikan futbolu bu oyundan gel…

Sabun Sabun genel olarak parfüm, çeşitli yağlar, alkali kimyasal olan sodyum hidroksit ya da potasyum hidroksit birleşiminden oluşan ve temizlik işlerinde kullanılan katı maddedir. Sabun molekülleri kiri ve yağı sarıp, yüzeye tutunm…

Rafit Rafit, bazı hayvan ve bitki hücrelerinde bulunan, iğne biçiminde billur madde 200'ün üzerindeki bitki ailesi hücrelerinde kümeler halinde bulunan ve metabolik yan ürünler olarak gelişen kalsiyum karbonat, kalsiyum …

Petrol rafinerisi Rafineri, bir maddenin yabancı maddelerden arıtıldığı, rafine edildiği yer, arıtım evi: Petrol rafinerisi, toprak altından çıkan ham petrolün işlenerek, benzin ve dizel akaryakıtlar gibi daha kullanışlı petro…

İncelmiş, ince, arıtılmış, saflaştırılmış: Rafine tuz, ham tuzun tamamen eritildikten sonra yabancı maddelerden arındırılarak saf halde kristalleştirilmişidir. Kristalleştirme, damıtma (ayırma) gibi ayırma yöntemlerle istenmeyen m…

Radyofonik, radyoyla ilgili, radyo yayınına elverişli, radyoyla verilen. Radyofonik ses : Radyoda konuşma yapmaya uygun ses: Tam bir saatlik radyofonik bir sesle bana ders verdi. Konuşmaları hala kulaklarımda çınlar... Radyofoni…

Rafadan yumurta Rafadan, kaynar suda kabuğuyla birlikte kısa süre pişirilerek hazırlanan yumurtadır. Beyaz bölümünün kabuğa yakın yerleri katılaşır, ortası yani sarı bölümü akışkandır. Rafadan yumurta su kaynamaya başlandıktan…

Dekoratif raf Üstüne öteberi koymak için duvara ya da bir dolabın içine tutturulmuş genişçe ve uzunca, tahta, cam, metal gibi malzemelerden yapılan yüzey, sergen. Rafa kaldırmak (koymak) : (deyim) Üzerinde uğraşılan bir iş…

Radyoaltimetre Uçakla yer arasındaki düşey mesafeyi doğru ve sürekli olarak, doğrudan doğruya okunacak biçimde belirleyen aygıt. Radyoaltimetre yere gönderdiği radyo dalgasının yerden yansıyıp geri dönüş hızına göre yüksekliği…

Radyo teleskop Radyo teleskoplar elektromanyetik tayfın radyo aralığındaki zayıf dalgaları yakalayıp kuvvetlendirerek uzayda gözlem yapmak için kullanılan çanak şeklinde antenlerden oluşmuş devasa alıcılardır. Radyoastronomi…

Radyoskopi Radyoskopi, bir maddenin ya da hastanın röntgen ışınları ile muayenesidir. Radyoskopide bir x-ışını (yani bir çeşit görünmeyen ışık) kaynağından çıkan ışınların hastadan veya maddeden geçtikten sonra flüoresan bir e…

Matematikte radyan (matematik) Radyan, dairede, yarı çapa eşit uzunlukta bir yayı gören merkez açının değeri olarak tanımlanan açı birimi: Radyan rad sembolü ile gösterilir. (fizik) Işın veya ısı yayan: "Radyan soba.&qu…

Radyo patoloji, x ışınlarının ya da radyoaktif ışınımın hücre, doku, organ ve genel olarak vücutta yarattığı etkilerin incelenmesi demektir. Radyasyonun normal dokulara ve tümörlere olan biyolojik etkilerini araştırmak için karmaşık…

Palas Lüks otel. Büyük, konforlu, gösterişli, lüks yapı: Palas, Türkçedeki saray sözcüğünün Batılı dillerdeki karşılığıdır. (argo) Kolay, rahat: Yarınki derslerin hepsi palas. (argo) İnsana rahatlık veren, kolaylık göste…