Dişlek bir bayan Dişleri özellikle ön üst dişleri dikkat çekecek kadar diğerlerine göre biraz daha dışarıya doğru çıkık olan kimse: Lady Twistmuir da Muhafazakar Parti'dendi, ayrıca genç ve güzel bir kadındı. Bir çok İngil…

Diş buğdayı (folklor) Çocuk ilk diş çıkardığı zaman kaynatılıp üzerine toz şeker ve dövülmüş ceviz gibi şeyler ekilerek akraba ve komşulara dağıtılan buğday. Günümüzde çıkan dişlerin bir an evvel çürümesi için çeşitli şekerl…

Dolak Eskiden ayak bileğinden dize kadar tozluk yerine dolanan ensiz ve uzun kumaş: Bu, bir Türk askeriydi; bacağına dolak sarmıştı, çarığının bir teki yoktu, başını bir bezle örtmüştü. (İlgili cümle kaynağı: B. Büyükarkın) …

Dokunulmazlık Dokunulmaz, karışılmaz, ilişilmez olma hakkı ve durumu, korunmuşluk. Anayasa veya uluslararası gelenekler gereğince, kişilere tanınan ilişilmez olma durumu. Örnek: Diplomatik ve milletvekili dokunulmazlığı. …

(Bir şey, bir şeye) Hafifçe değmek: Örtü yere dokunuyor. El değdirmek: Kapıya dokunma yeni boyadım. Karıştırmak, el sürmek: Kitaplara kimse dokunmasın. Almak, kullanmak: Onun tek kuruşuna bile dokunmam. Sağlığını bozmak: Kızart…

İnsanın içine işleyen, insanı etkileyen, acındıran ya da dokunan, tesirli, müessir: Yiyecek dilenen bir çocuğun bakışı kadar dokunaklı bir şey var mıdır acaba? (İlgili cümle kaynağı: C. Aymatov) Arkasından dokunaklı bir sesle türküy…

(biyoloji) Yapısı ve görevleri benzer hücrelerin bir araya gelmesiyle meydana gelen oluşum. İnsan vücudunda dört temel doku çeşidi vardır. Bunlar, bağ, epitel, kas ve sinir dokularıdır. (mecazi) Bir bütünün yapısı ve özelliği: K…

Doksana gol atmak Doksana atmak (göndermek) : (spor) Futbolda topu kalenin sağ ya da sol üst köşelerine doğru atmak ya da böylece gol atmak. Kalenin köşe direkleri 90 derecelik açı ile birleştiği için bu şekilde söylenmektedi…

Doğuştancılık, felsefede zihinde deneyle elde edilen bilgilerden önce doğuştan gelen bilgilerin bulunduğunu ileri süren öğreti, nativizm. Doğuştancı, doğuştancılık öğretisine inanan (kimse) ya da bu öğretiye dayanan sistem kuram v…

Doğu Anadolu Bölgesi (coğrafya) Yeryüzündeki dört ana yönden, güneşin doğduğu yön ve bu yönde bulunan, gün doğusu. Eş anlamları maşrık, şark. Güneşin doğduğu yöndeki ülkeler bölgesi: Doğu halkları. (gökbilimi) Güneş'i…

Söylev, nutuk: Fakat herkes bilir ki yerinde bir öksürük bir diskura bedeldir! (S. A. Dilemre) Söylem: "Nükleer öldürür" diskurunu canlandırma üzerine kuruluydu eylem. (İlgili cümle kaynağı: C. Başkent) Diskur çekmek…

Disk atma sporunda fırlatılan disk (spor) Uzağa atılmaya yarar yuvarlak ve yassı araç. (spor) Disk atmada kullanılan, erkekler için 2 kg, kadınlar için 1 kilogram ağırlığında, genellikle metal bir çember ile çevrelenmiş ta…

Ahşap görünümlü PVC doğrama Doğramak eylemi: Değerli bıçağını doğrama tahtasına giderek artan bir şiddetle vurmasından, bunun normal bir doğrama olmadığı anlaşılıyordu. (İlgili cümle kaynağı: M. Anıl) Bir yapının ahşap (taht…

Metafizik algı (felsefe) Beş duyu ile hissedilemeyen, fark edilemeyen kavranılamayan şeylerin bilgisi. Şeyleri rastlantılarıyla değil de kendileri olarak ele alan bilgi alanı. Kant'ta yalnızca us kaynağından gelen, yan…

Diriğ "esirgemek, vermemezlik etmek, vermeye kıyamamak" anlamında diriğ etmek biçiminde söylenir: Diriğ etmeden ver canını o uğurda, servetin yağma olup gitsin. Fakat vefalı ol! Zira Hakk katında da halk katında da en çok …

Natüralizm (doğalcılık) (felsefe) Gerçeğin doğaya uygun biçimde yansıtılmasını, yalnız doğa ile açıklanmasını amaçlayan sanat akımı, natüralizm. Felsefede natüralizm, her şeyin doğal varlıklardan, doğal nedenlerle oluştuğunu…

Doğaç, çok düşünülmeksizin doğan güzel düşünce ya da böyle düşünceleri ortaya çıkaran doğal yetenek. Doğaçlama, önceden düşünüp hazırlanmadan içe doğduğu gibi söylenen. Doğaçtan (edebiyat) bu şekilde ortaya çıkarılan şiir, beyi…

İki ya da daha çok kişi arasında geçen karşılıklı konuşma: Ülke gündeminden tutun da hayatın zorlukları ve göstermem gereken duruşa dair öğüt alma gibi konular içeren uzun bir diyalog geçti aramızda. (M. Akgündüz) (edebiyat) Roman…

Güzel bir doğa manzarası İnsan beyni ürünlerinin karşıtı olup kendiliğinden var olan canlı ve cansız şeylerin bütünü: Doğanın kendine özgü bir dengesi var. Yaradılış ve yapı özelliklerinin tünü; bir şeyin dış etkilere karşı …

Dobra dobra : Dolambaçlı yollara sapmadan, sakınmadan, kıvırmadan kesin ve net bir şekilde konuşmak (söylemek). Dobralık : Açık sözlülük, doğruluk: Bak bak, sen o yaşta bir kızdaki namusa bak, dobralığa bak be... (İlgili cümle kay…

Dizgi Basılacak bir metni, kullanılan tekniğe uygun araçlarla harf harf dizme işi. Nizam eş anlamı. Düzenlilik, düzen, tertip. Dizgi ile ilgili birleşik kelimeler ve anlamları Dizgici : Basım evinde dizgiyle uğraşan k…

Direnç çeşitleri Bir gücün etkisine karşı koyan güç, mukavemet. (fizik) Bir iletkenin uçları arasındaki gerilim farkının, iletkenden geçen elektrik akımına oranı. Elektriğin akışını zorlaştıran bir öğe olarak düşünülen ve e…

Dizel motor animasyonu Alman mühendisi Rudolf Diesel (1858 - 1913)'in bulduğu, kuvvetle sıkıştırılmış hava içine püskürtülen gazolinle ya da ağır yağlarla işleyen içten yanmalı motor tipidir. Kullandıkları yakıt dışında di…

Merceklerin ya da optik sistemlerin güç birimi olup bir metrelik bir odak uzaklığı olan bir merceğin gücü demektir. Buna göre odak uzaklığı "f" olan bir merceğin diyoptrisi "1/f" olur. Miyopluk ya da hipermetropl…

Atasözleri ve deyimlerin çoğunun hatta hepsinin kimler tarafından söylendiği meçhuldür. Atalarımız deyip geçeriz. Kimler tarafından söylendiğinin bilinmemesi aslında bir bakıma bu sözleri söyleyen kişi sayısının oldukça fazla ol…

(fizik) Manyetik kütleleri ters ve birbirine çok yakın yerleştirilmiş iki manyetik kutuptan oluşan düzen. Birbirine son derce yakın, ters işaretli elektrik yükü taşıyan iki noktadan kurulu düzen. Yalnız iki ucuyla dışarıya elekt…

Diyez işareti simgesi Diyez bir sesin, bir notanın yarım ses tizleştirileceğini yani yarım ton inceltileceğini gösteren nota işaretidir. Simgesi ♯ karakteridir. Do diyez, fa diyez vb.

Diyapozitif resimler Diyapozitif daha çok perde üzerine resim yansıtmakta kullanılan, içinden ışık geçebilen saydam bir yüzey üzerine alınmış pozitif resim. Her iki araştırıcı yapmış oldukları deneylere dayanarak iddialarım çe…

(felsefe, Yunanca) Konuşma ve tartışma sanatı, yöntemli düşünme sanatı. Sokrates'te nesneleri cinslerine ve türlerine ayırma, kavramları sınıflandırma sanatı. Elealı Zenon'da karşıt savları çürütme sanatı. Platon felsef…

Diyagram örneği Herhangi bir olayın yürüyüşünü, değişimini göstermeye yarayan grafik: Bir diyagram bazı görselleştirme teknikleri kullanılarak bilginin sembolik olarak temsil edilmesidir. Bir şeyin görünümünü, parçalarını, y…

Dingildemek inşa edilen veya bir yerde durması için konulan bir şeyin sallanmadan, oynamadan, titremeden, dengeli bir şekilde duramaması durumu, sabit olamaması: Masa dingildiyor, şu ayağına gazete kağıdı sıkıştır. (kelime ile ilgi…

Ahşap dingi Genellikle daha büyük bir gemi tarafından cankurtaran veya sığ sularda kıyıya ulaşım botu olarak kullanılmak üzere taşınan veya çekilen küçük bir tekne türü. Dingi, tek çifte kürekle hareket eden 9 kadem boyundaki tekne…

Dinamometre (el kantarı) Güç ölçmek için yapılmış herhangi bir aygıt; özel olarak, içten patlamalı bir motorun oluşturduğu gücü ölçmeye yarayan aygıt, güç ölçer. Mekanik kuvvetleri ölçen araç ya da aygıt, kuvvet ölçer. Dinam…

Birleştirilmiş dinamit lokumları Nitrogliserinle yapılan patlayıcı bir madde. Dinamit lokumu : Kauçuk ve jelatin kıvamında yapılmış çubuk biçiminde dinamit. Dinamit fitili : Dinamit lokumuna bağlanan ve açık ucundan yakıla…

Din (toplum bilim) İnsanların, anlayamadıkları, açıklayamadıkları, karşısında güçsüz kaldıkları doğa ve toplum olaylarını, tasarladıkları doğaüstü, gizemsel güçlerle açıklamaya yönelmeleri olgusu: "Şüphesiz, Allah katın…

Murat, rica, temenni eş anlamları. Bir kimsenin dilediği şey, istek: Bu dervişlik bir dilektir / Bilene büyük örnektir (Pir Sultan Abdal). (dil bilim) Dileyiş kavramı veren Türkçede "-se" ekiyle kurulan kip: Sizde gel…

Diyafram kası ve şekli (fizik, sinema) Kamera, fotoğraf makinesi ya da kimi basım aygıtlarının mercek düzeni içinde bulunup birbiri üstüne binen incecik metal yapraklardan oluşan, büyüyüp küçülerek duyarkat üstüne gelen ışığ…

Kalın kabuklu olgun kavun: Divlek diye de bir nevi dışı yeşil, içi olmuş kavuna derler... (E. Gürsoy) Bizim Konya'nın divlek (kavun) zamanı geliyor. Acep orada da divlek bulunur mu ki? (M. Şevki Yazman) Kavun ve karpuzun olgun…

Eskiden divan kaleminden çıkan ferman, berat gibi betiklerde kullanılmış olan bir yazı çeşidi. (edebiyat) → Divan. Divani celisi : Divan yazı türünün büyük boy levha halinde yazılanı. Divani kırması : (tarih) Divani adlı Türk…

Konuşmasıyla dinleyenleri olumlu yönde etkileyerek inandırmayı, ikna etmeyi bilen, güzel sözleriyle dinleyenleri büyüleyen, güzel konuşan, fazlaca konuşkan söz ustası (kimse): Dilbaz ve kelimelerle adeta dans eden bir üslubu vardı (…

Yönetimde sormadan, anlamadan körü körüne uyulması, kayıtsız şartsız yerine getirilmesi gereken buyruk. Diktatörlük: Dikta rejimi. Diktacı (Diktacılık) : Yönetimde dikta yanlısı olan, ya da işbaşındaki bir dikta yönetimini des…

İnsan şeklinde tasarlanmış elektrik direkleri Ağaç ya da demir, beton gibi gereçlerden yapılan uzun ve kalın destek: Elektrik direği. (kimi özel adlarda) Sütun: Binbir direk. (mecazi) Bir topluluğun en önemli kişisi: Anne …

Dirsek çürütmek Arka kol ile ön kol arasındaki eklemin arka yanı. (Yol duvar gibi uzayarak giden yerlerde) Köşe. Boruların gidiş yönünü (çoğunlukla 90 derece) değiştirmekte kullanılan bir ara bağlantı parçası. Bir direk, a…

Huzur, refah eş anlamları. Maddi yönden hiçbir eksiği, manevi yönden üzüntüsü, acısı olmama durumu, erinç: Ne güzel, dirlik içinde yaşıyorlar. Geçim bolluğu, rahatlığı: İşini kaybedince, bir süre ailesinin dirliği bozuldu. (tar…