Sopa nedir, ne demektir? Sopa ile ilgili atasözleri, deyimler ve anlamları

Sopa

1. Genellikle 70 - 80 cm uzunluğunda, tek elin kavrayabileceği kalınlıkta odun değnek: Bizde sopa çobanı yoktur bey... Biz davarı sesle güderiz. (Kemal Tahir)
2. (mecazi) Dayak, kötek: Onun yediği sopayı başka çocuk yese ölürdü. (H. Karatay)

Sopa ile ilgili deyimler ve anlamları

İçinde "sopa" kelimesi geçen deyimler, açıklamaları ve örnek cümleler:

• Sopa atmak (çekmek): Sopayla dövmek: "Dur ulan, öyleyse sana güzel bir sopa çekeyim de aklın başına gelsin." (Orta oyunu). Merhametli imiş; yalnız 25 sopa attı. (K. Sadi)
• Sopa düşkünü: Yediği dayaklara rağmen bir türlü uslanmayan, yola gelmeyen, dayağı hak eden (kimse): "Seni sopa düşkünü seni" diyerek bi güzel dövdü beni.
• Sopa yemek: Sopayla dövülmek: Bak, ben olmasam senin canına okurdu köylüler; bir araba sopa yediğinle kalırdın. (İlgili cümle kaynağı: H. Sürsal)
• Sopanın altına yatırmak: Sopa ile dövmek: Polis bizi yatırır sopanın altına, şakır şakır söyletir... (F. Baykurt)

Sopa ile ilgili atasözleri ve anlamları

İçinde "sopa" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:
( * yaygın bilinen )

• Sopanın iki ucu var: Yapılan bir işin veya verilen bir zararın dönüp yapanı da etkileyebileceğini ifade eder. Her davranışın hem başkasına hem de sahibine dokunan bir yönü vardır.
• Ağaysa lapa, zebuya sopa: Güçlü ve nüfuzlu olana yumuşak davranılırken güçsüz olana sert davranıldığını ifade eder. Haksızlıkla güçlüye ayrıcalık, zayıfa ceza verilir.
• Allah'ın ondurmadığını Peygamber sopayla kovar*: Bir kimse büyüklerce önemsenmemişse daha alt düzeydeki kişilerce de itilip kakılır; kendisine daha kötü davranışlarda bulunulur.
• Akşamdan sonra gelene ya lepe, ya sopa: Misafirliğe çok geç saatlerde gideni özellikle de habersiz gideni iyi ağırlamazlar.
• An iti kap sopayı* (Andın köpeği, kap sopayı): Geçimsiz, saldırgan birinden bahsederken o kişi her an çıkıp gelebilir diye kavgaya hazırlıklı olmak gerekir.
• Destursuz bağa gireni sopayla kovarlar (Destursuz bağa girenin yediği sopayı Mevla bilir)*: İzin alınarak yapılması gereken bir işi izin almadan yapmak kötü karşılanır.
• Eşeğin yavrusu sıpa, terbiyesi sopa: Belirli durumlarda, etkili eğitim ve terbiyenin, daha sert ve kararlı yaklaşımlar gerektirebileceğini vurgular.
• Geç gelen misafir ya soğan yer ya sopa (Yatsıdan sonra oturmaya giden ya soğan yer, ya söğen):
  1. Ziyaret zamanlamasının önemini vurgular ve genellikle kişilere uygun olmayan zamanlarda başkalarının evlerine gitmemeleri gerektiği öğüdünü verir.
  2. Girdiği her işi herkesten sonra bitiren insanın her şeyin kötüsünü ve azını hak edeceğini ifade eder.
• Keçinin canı sopa isteyince çobanın değneğine sürünür: Kişinin kötü bir sona yaklaştığında, bu sona ulaştıracak davranışlar sergilemeye başladığını ifade eder. Yani, kaçınılmaz bir son yaklaştığında, kişi bu sonu hızlandıracak davranışlar yapar.
• Sığırtmaç ölmüş, sopası kalmış: Bir işin veya düzenin sahibi ortadan kalkınca geriye sadece etkisiz izlerin kalacağını ifade eder. Sahibi olmayan düzen, anlamını ve gücünü yitirir (sığırtmaç: sığır çobanı).
• Sopayı yiyen eşek, atı geçer: Cezalandırılan veya sıkı çalıştırılan tembel birinden, gayret gösterince beklenenden daha iyi sonuç alınabileceğini ifade eder. Doğru yönlendirilen veya zorlanan kişi, güçlüden bile öne geçebilir.