Pehlivan nedir, ne demektir? Pehlivan ile ilgili atasözleri ve anlamları

Güncellenme: 10 Eylül 2025 Soru/Yorum: 0
Ellerini kispetine vuran yağlı güreş başpehlivanı Recep Kara
Pehlivan
655. Başpehlivan Recep Kara
  1. Güreşçi: Pehlivan, güreş sporu yapan kişiye verilen isim olmakla birlikte daha çok yağlı güreş yapanlar için söylenir.
  2. (mecazi) Boylu poslu ve güçlü kimse: Yabancı otuz yaşlarında, uzun boylu, pehlivan yapılı, geniş omuzlu, başındaki kara kuzu kalpağı ile heybetli görünen bir adam. (İlgili cümle kaynağı: G. Gökçe)
  3. (okçuluk) Usta kemankeş: Pehlivan okçu/Pehlivan olan sırrı vermez. (atasözü)
  • Başpehlivan: Karakucak ve yağlı güreşte başa güreşerek diğer pehlivanları yenen güreşçi: Başpehlivan Kırkpınar Güreş Festivali'nin final maçını kazanan güreşçiye verilen unvandır. Kırkpınar'ın en büyük ödülü ile birlikte "Türkiye'nin Başpehlivanı" unvanına da sahip olur. (A. Karaman)
  • Yalancı pehlivan: Bir işi yapabilecekmiş gibi davranan: İlim adamıyım diye ortaya çıkanlar arasında nice yalancı pehlivanlar biliyorum. (N. Muallimoğlu)

Pehlivan ile ilgili atasözleri ve anlamları

İçinde "pehlivan" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:
( * yaygın bilinen )

  • Pehlivan kılık kıyafetle olmaz: Kişinin değerinin dış görünüşle değil, yetenek ve başarısıyla ölçüleceğini anlatır. Güç ve ustalık, süsten değil, gerçek beceriden gelir.
  • Pehlivan, kispetinin yağından bellidir*: Bir insanın işini bilip bilmediği çalışma biçiminden anlaşılır.
  • Pehlivan okçu/Pehlivan olan sırrı vermez: İşinin ustası olan kişinin, mesleğinin püf noktalarını kolayca başkasına açıklamayacağını anlatır. Marifet, herkesle paylaşılmayan bir değerdir.
  • Pehlivan yenile yenile yenmesini öğrenir: Başarının çoğu zaman tecrübeyle ve hatalardan ders çıkararak kazanılacağını anlatır. Yenilgiler, ustalığın öğretmenidir.
  • Adam adam, amma pehlivan başka adam: Her insanın kendi değerleri ve özellikleri olduğunu, ancak bazı kişilerin ekstra niteliklerle daha fazla saygı gördüğünü ifade eder.
  • Adam yanıla yanıla, pehlivan yenile yenile: İnsanın hatalarından ve başarısızlıklarından ders alarak daha yetenekli ve bilgili hale geldiğini ifade eder. Yenilgiler ve yanılgılar, kişiyi olgunlaştırır ve tecrübe kazandırır.
  • Çingeneden çoban olmaz, Yahudi'den pehlivan: Bazı kimselerin yaradılış veya yaşam tarzı gereği belirli işlere uygun olmayacağını anlatır.
  • Dana yer boğa olur, oğlan yer pehlivan olur: İyi beslenenin güçlü ve dayanıklı olacağını anlatır. Yeterli gıda, gelişim ve kuvvetin temelidir.
  • Er ol nefsini yen, bu da bir pehlivanlıktır: Kişi iradeli olup, zararlı davranışlardan kaçınırsa, maddi ve manevi olarak güçlenir.
  • Ermeni'de irfan, Yahudi'de pehlivan olmaz: Bazı özelliklerin belli millet veya topluluklarda pek görülmediğini anlatır.
  • Usta pehlivan alttan güreşir: İşinin ehli olan kişinin sabırlı ve stratejik davranacağını anlatır. Tecrübeli olan, rakibini acele etmeden gizlice yenme yollarını arar ve doğru zamanda alt eder.
  • Yenik pehlivan güreşten bıkmaz (oyuna doymaz) (Yenilen pehlivan güreşe doymaz)*: Başarısızlığa uğrayan kişinin kazanmak için yılmadan tekrar denemeye devam ettiğini veya edeceğini anlatır. Azim, yenilgiden sonra bile mücadeleyi sürdürmektir.