 |
| Başarı |
Başarı, kişinin üstlendiği bir işi amaçlanan şekilde sonuçlandırması, belirlenen hedeflere ulaşması ve karşılaşılan güçlüklerin üstesinden gelmesi anlamına gelir. Çoğu zaman gayret, azim, bilgi ve yetenekle ilişkilendirilen başarı, fırsatlar ve ilahi takdirle de ilişkilidir. "Çaba bizden, başarı Allah'tandır" sözü, başarıya ulaşmada insan iradesiyle birlikte nasip ve kısmetin de önemli bir rol oynadığını vurgular.
Başarı ile ilgili atasözleri ve anlamları
İçinde "başarı" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:
( * yaygın bilinen )
- Başaran bal yer, başaramayan yal yer: Becerikli, bilgili kimselerin kazancı çok olur, beceriksiz tembel kişiler ise her şeyin azıyla yetinmek zorunda kalırlar.
- Acımış eşek attan yürük olur* (Canı acıyan eşek atı geçer): Acı bazen insanların akıl almaz işler başarmasına yol açar.
- Ağaç, dalı ile gürler: Bir topluluğun veya ailenin gücünü, yetiştirdiği bireylerden aldığına işaret eder. Bir insanın başarısı, onu destekleyen yakın çevresiyle büyür ve güçlenir.
- Ağır baş iyidir, yenlik (yeğni) olsa uçar: Olgun ve dengeli davranan kişilerin değerli olduğunu, ancak aşırı heves ve acelecilik ile hareket edenlerin kolayca başarısız olacağını ifade eder. Ağır başlılık, sabır ve düşünerek hareket etmek başarıya giden yolu açar (yeğni: hafif, ciddi olmayan).
- Ağır giden dağlar aşar: Bir işte acele etmeden, dikkat ve özen göstererek sürekli ilerleyenler en zor işleri bile başarırlar.
- Ağır giden yol alır, hızlı giden yolda kalır: İşleri yavaş ve dikkatli yapanların başarıya ulaşacağını, acele edenlerin ise başarısız olacağını ifade eder. Sabır ve özenle ilerleyen kişi, daha sağlam adımlar atar.
- Alet işler el övünür (baht işler kul övünür)*: Başarının temelinde emeğin veya şansın olduğunu, ancak sonuçta övgünün kişiye yöneldiğini ifade eder. İnsan, emeğiyle veya talihiyle elde ettiği başarıdan gurur duyar.
- "Allah Allah" demeyince işler olmaz: Yapacağımız işe Allahü Teâlâ'nın adıyla başlarsak daha başarılı oluruz.
- At atı kazıkta geçer: Bir şeyin başarısının veya üstünlüğünün, ona gösterilen özen ve bakımla doğrudan ilişkili olduğunu ifade eder. Bakımı iyi olan at, bakımsız atı geçer.
- At binenin, kılıç kuşananın, köprü geçenindir: Başarıya ulaşmak için çaba göstermenin ve risk almanın gerekli olduğunu ifade eder. Değerli bir şeye sahip olmak için, o şeye uygun emek ve beceri göstermek gerekir.
- Atalar sözü tutan yüce dağlar aşar: Bütün atasözlerinde bilgi, beceri ve tecrübenin sırrı vardır. Bu yüzden atasözlerinin değerini bilen çok büyük işler başarır.
- Azimle yüce dağlar devrilir (Azmin elinden ne uçan kurtulur ne kaçan): Kararlı ve çalışkan insanın hayatta ulaşamayacağı başarı yoktur.
- Balığın mekânı usta balıkçının oltası altıdır: Deneyimli ve yetenekli bir kişinin, doğru zamanda doğru yerde olup başarılı olacağını ifade eder. Bu atasözü, usta birinin bilgisi ve yeteneği sayesinde başarılı olma olasılığının artabileceğini anlatır.
- Bileğin getirdiğini dilek getirmez: Başarıya ulaşmak veya bir şeyi elde etmek için sadece dilemek veya istemek yerine emek ve çaba harcamak gerektiğini de ifade eder. İnsan, hayallerini gerçekleştirmek için aktif olarak çalışmalı ve kendi gücüne dayanmalıdır.
- Cehd ile (Sabırla) sıçan (fare) tahtayı deler: Yaptığı işte aceleci olmayıp, sabretmeyi bilen çok zor işleri bile başarabilir.
- Çalışmakla her iş biter: Bir işi başarmak için gerekli olan en önemli şey "çalışmaktır."
- Dağ ne kadar büyük olsa, kervan aşar: Karşılaşılan her türlü engelin veya zorluğun üstesinden gelinerek başarıya ulaşılabileceğini vurgular. Zorluklar, büyüklüğü ne olursa olsun, kararlılık ve çaba ile aşılabilir.
- Dene deneye eş olur, dene dene (tane tane) bir kaşık aş olur: Bir şeyi öğrenmek veya başarmak için denemelerin ve tecrübelerin önemini vurgular. Sabırla ve dikkatle yapılan her işin sonunda bir değer veya başarı elde edileceğini ifade eder. Her bir küçük çaba, zamanla birikerek büyük bir başarıya dönüşebilir; bu yüzden acele etmeden, her adımı dikkatle atmak önemlidir.
- Düş olmayınca iş olmaz: Büyük başarıların ve hedeflerin gerçekleşmesi için önce hayal kurmak gerektiğini ifade eder. Hayaller, eylemlerin başlangıç noktasıdır ve her işin temelinde bir hayal yatar.
- El benden, sebep Allah'tan: Kul çalışır, Allah verir. Bir kişinin başarılarını veya sahip olduğu imkanları sadece kendi çabalarına bağlamaması, aynı zamanda Allah'ın lütfu ve yardımı olduğunu da unutmaması gerektiğini vurgular.
- Elmayı havaya (göğe) at, düşünceye kadar Allah kerim: Bir işte başarılı bir sonuç için iyi bir başlangıç ve planlama esastır; sonrasında ise sonuçların ne olacağını beklemek ve Allahü Teala'ya güvenmek gerekir.
- Günden evvel kalkan evlat, o evde olur devlet; günden sonra kalkan evlat, o evde olur mu bereket: Sabah güneş doğmadan kalkıp işine başlayan insan başarılı ve mutlu olur.
- Hak yardım ederse abd-i dûnuna (kuluna), kurt çoban olur onun koyununa: Allah'ın yardımıyla en zor durumların bile kolaylaşacağını belirtir. İlahi destekle, beklenmedik kişiler veya durumlar bile başarılı olabilir.
- Her atılan taş yerini bulmaz: Yapılan her girişimin, çabanın veya eylemin başarıya ulaşmayabileceğini ifade eder. Başarı için bazen birçok deneme ve çaba gerekebileceğini anlatır.
- İlk atışta vuran nişancıdır: İlk denemesinde başarılı olan kişinin gerçekten yetenekli ve uzman olduğunu ifade eder. Başarının asıl göstergesinin ilk seferde doğruyu yapmak olduğunu vurgular.
- İş başarana başvurulur (İş anlayanda değil, başaranda derler): İşin en iyisini yapmak için en uygun kişinin seçilmesi gerektiğini ifade eder.
- İyi bak da karıncadan iş öğren: Başarılı bir kişi olmak istiyorsan çok çalışkan, yetenekli kimseleri kendine örnek al.
- İyi inekten süt umarlar: Güvenilir ve yetenekli kişilerden başarı ve verim beklenir anlamına gelir. İnsanlar, nitelikli ve güvenilir olanlardan olumlu sonuçlar beklerler.
- İyi iş altı ayda çıkar*: Kusursuz, güzel bir iş başarmak için uzun zaman gerekir.
- Kaldırıp kendini denize atar, topuğunu bile ıslatmaz: Bir kişinin büyük bir işe girişip, aslında en küçük bir risk veya zarar dahi almadan bu işten başarılı bir şekilde çıkmasını ifade eder.
- Kendi işini kendi gören kazanır: Kişisel sorumlulukların önemini vurgular ve kendi işine odaklanmanın başarının anahtarı olduğunu belirtir.
- Meramın elinden bir şey kurtulmaz*: Bir şey yapmaya azmeden ve ona dört elle sarılan kişi, kesinlikle başarıya ulaşır.
- Övünürse baht övünsün: Kişinin başarı ya da kazançlarının çoğunlukla şans ya da kaderle ilgili olduğunu, bu yüzden övünmeye değer şeyin yalnızca talih olduğunu ifade eder. İnsan, başarılarının altında yatan şansı ve kaderi unutmamalı, kibirden kaçınmalıdır.
- Pehlivan yenile yenile yenmesini öğrenir: Başarının çoğu zaman tecrübeyle ve hatalardan ders çıkararak kazanılacağını anlatır. Yenilgiler, ustalığın öğretmenidir.
- Sabır acıdır, amma sonu sarı altındır: Sabretmenin zor ve sıkıntılı bir süreç olduğunu ancak sonunda büyük bir ödül veya başarı getirdiğini ifade eder. Sabır, zor zamanların ardından gelen olumlu sonuçlar sayesinde değer kazanır.
- Sen işten korkma, iş senden korksun*: Her iş, doğacak engelleri yenmeye kararlı olmakla, direnmekle başarılır.
- Sonunu çok düşünen muradına eremez: Sürekli sonuçları hesaplayan kişinin cesaretle adım atamayacağını ve hedeflerine ulaşamayacağını ifade eder. Başarı, risk almayı ve tereddütten uzak olmayı gerektirir.
- Şahin avını nerde olsa alır: Yetenekli ve uzman kişilerin, ne zaman ve nerede olursa olsun başarılı olacaklarını ifade eder. Şahin gibi, yetenek ve beceri sahibi kişiler, her durumda başarıyı yakalar.
- Ulu kimsenin adı başarılarıyla duyulur: Değerli ve büyük insanların isimlerinin yaptıkları güzel işler sayesinde saygıyla anılacağını anlatır. İtibar ve ün, gerçek başarılarla ortaya çıkar.
- Uyumakla yol alınmaz: Başarılı olmak, hedefe ulaşmak veya ilerleme kaydetmek için aktif ve çalışkan olmak gerektiğini ifade eder.
- Vaktini gözeten emeline nail olur: Uygun zamanda ve doğru şekilde yapılan işlerin başarıyla sonuçlanacağını ifade eder. Zamanın önemini ve doğru zamanda harekete geçmenin önemini vurgular.
- Yerde yatan yumurta, gökte uçan kuş olur*: Bir şeyin doğru zamanda ve uygun koşullarda gelişmeye başladığında, gelecekte iyi sonuçlar vereceğini ifade eder. Erken aşamada olan veya henüz potansiyelini göstermeyen bir şeyin zamanla olgunlaşacağını ve başarılı olacağını anlatır.
- Zarardan korkan kâr etmez: Kazanç elde etmek isteyen birinin risk almaktan kaçınmaması gerektiğini ifade eder. Başarı ve kazancın, riskleri göze alarak cesur adımlar atmayı gerektirdiğini vurgular.
Başarı ile ilgili deyimler ve anlamları
İçinde "başarı" kelimesi geçen deyimler, açıklamaları ve örnek cümleler:
- Başarı göstermek: İşini başarmak, iyi, eksiksiz yapmak: Kısa süre içinde başarı gösterdi ve kursta en yetenekli öğrenci seçildi. (B Çokamay)
- Başarıdan başarıya koşmak: Tuttuğu işte durmadan ilerlemek: Hem kulüp hem de milli takım düzeyinde başarıdan başarıya koşuyordu. Her maç, onun için yeni bir mücadele, yeni bir zaferin habercisiydi. (C. Eren)
Başarının anahtarı: Başarıya ulaşmak için izlenilen yol ve yöntemler: Her şeyin temeli inançtır. İnanmak ve bu uğurda çalışmak başarının anahtarıdır. (A. Yurtsever)
Başarının anahtarı - Başarıya ulaşmak: Başarmak: Çalışmayı seven başarıya ulaşır.
- Derece almak: Başarı göstererek ödül kazanmak: Kimya dersinden olimpiyatlara katıldı, derece aldı. (Z. Alpsoy)
- Destan yazmak: Olağanüstü kahramanlık, yararlık veya başarı göstermek: Onlar büyük bir destan yazdı ve tarihe geçtiler. İmanın, cesaretin ve salabetin alameti oldular. (Genç D.)
- İftihara geçmek: Okuldaki başarısı ve iyi davranışları sebebiyle üstün öğrenci seçilmek, övünç çizelgesinde yer almak: Lisedeyken iftihara geçmiş, Türkiye ölçüsünde yayımlanan iftihar listesi kitabına adını yazdırmayı başarmıştı. (A. Deliorman)
- İşin üstesinden gelmek: İşi başarmak, becermek: Gerçekten başarılması zor bir işin üstesinden geldi. (A. Mutaf)
- Liyakat göstermek: Başarmak: Merkezi Umuminin kendisine tevdi ettiği vazifeyi ifada cidden liyakat gösterdi. (Z. Şakir)
- Yüz akıyla çıkmak: Bir işi kendi saygınlığını yitirmeden eksiksiz ve başarılı olarak yapıp bitirmek (→ Yüzünün akıyla çıkmak): Candan, maldan ve evlâttan geçmek kolay bir hâdise değildir. O, bu üç imtihandan da yüz akıyla çıkmış ve "Halil" unvanını kazanmıştır. (H. K. Yılmaz)
- Yüz aklığı göstermek: Bir işte başarıya ulaşmak: Sen ki benim sadrazamımsın, askerimin başına geçip düşmana aman vermeden yüz aklığı gösteresin. (B. Büyükarkın)
Soru/Yorum Gönder