Hanım nedir, ne demektir? Hanım ile ilgili atasözleri, deyimler ve anlamları

1. Kız ve kadın adlarına eklenen saygı sözü, bayan: Ayşe hanım. Leyla hanım.
2. Karı, eş: Mustafa beyin hanımı.
3. Kadınlığın bütün iyi niteliklerini taşıyan: Hanım kadın. Hanım kız.
4. Hizmetinde bulunulan kadın: Temizlikçi kadının hanımı.

• Hanım parmağı: Uzun taneli bir üzüm çeşidi.
• Hanım sultan: Osmanlılarda padişah kızlarının doğurduğu kız çocuk.

Hanım ile ilgili deyimler ve anlamları

İçinde "hanım" kelimesi geçen deyimler, açıklamaları ve örnek cümleler:

• Hanım evladı: (argo) Nazlı büyütülmüş, aşırı terbiyeli davranışları çevresindekilerin dikkatini çeken çıtkırıldım kimse: Hangi oğlandı anımsamıyorum, biri Bora'ya takıldı: "Hanım evladı yoruldu, dinlenmek istiyor". (P. Karayel)
• Hanım hanımcık: Bir hanıma yakışır davranışları olan (kadın): Nilgün de hanım hanımcık, çıtı pıtı, iyi aile terbiyesi almış bir genç kızdı. (C. Uyar)
• Hanım köylü:
  1. Kendi ailesinden çok hanımının ailesini benimseyen erkekler için kullanılır: Murat, çok hanım köylü. Bizim aileyi bırakmış, Yağmur'un ailesine katılmış.
  2. Karısının her istediğine boyun eğen kimse: Abisi hanım köylü olmuş kadının ağzının içine bakıyordu. (F. Tarakçıoğlu)
• Hanım olmak: (Özellikle kız çocukları için) Ağırbaşlı ve uslu bir durum almak: Bizim Kemal'in kızı Müzehher büyümüş, çağına gelmiş, hanım olmuş ve bir aile yuvası kurmuş.

Hanım ile ilgili atasözleri ve anlamları

İçinde "hanım" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:
( * yaygın bilinen )

• Hanım kırarsa kaza, halayık (hizmetçi) kırarsa ceza* (Hanım kırarsa hayır ola, halayık kırarsa kör ola): İş buyuranların yaptıkları yanlışlıklar hoş görülür de, buyruk altındakilerin yanlışlıkları suç sayılır.
• Hanımın hısımı gelince oklavalar tıkır tıkır, beyin hısımı gelince takır takır: Bazı kadınlar kendi tarafından gelen akrabalarını en iyi şekilde ağırlar, ama kocasının akrabalarına aynı özveriyi göstermezler.
• Hanımın kırdığı kabın sesi çıkmaz: İşin veya evin sahibinin hatalarının kolayca örtbas edildiğini anlatır. Aynı hatayı hizmetçi yaparsa hemen dikkat çeker ve tepki toplar.
• Anası ölen hanım olur, babası ölen bey olur: Anne veya babasını kaybeden çocuğun erken olgunlaşıp sorumluluk alacağını anlatır. Yetim veya öksüz kalan hızlıca büyümek zorunda kalır.
• Babası ölen ağa oldum sanır, anası ölen hanım oldum sanır: Başkasının ayrılmasıyla boşalan önemli bir mevkiye gelen kişi o mevkiye kendi çabasıyla geldiğini sanır.
• Beslemeden kadın olan, hamamı kapatır sesiyle; sonradan hanım olan, kurnayı deler tasıyla: Sonradan mevki veya makam sahibi olanların çoğu zaman haddini aşarak etrafına zarar vereceğini anlatır. Görgüsüzlükle elde edilen güç, yanlış ve aşırı davranışa yol açar.
• Deryanın suyu hanımın huyu: Denizin durumu sürekli değişir; bazen sakin, bazen fırtınalı olabilir. Kadınlar da kimi zaman neşeli, kimi zaman üzüntülü, kimi zaman kaprisli, kimi zaman da coşkuludur. Bu nedenle denize benzetilir.
• Güzel kuş elde gezer, güzel hanım dilde gezer: Güzel insanların bu özellikleri toplum tarafından iyi veya kötü konuşma konusu yapılır.
• Her kadın evinin hem hanımı hem halayığıdır: Kadın, evinin hem hizmetçisi hem de hanım efendisidir.
• Ortakçıdan ağa, seyisten efendi, hizmetçiden hanım olmaz: Başkalarının hizmetinde çalışarak geçimini sağlayan bir işin yönetiminde ve idaresinde görev alamazlar (ortakçı: Başkasının tarlasında ürüne ortak olmak şartıyla çalışan).