Kalp ile ilgili atasözleri deyimler ve anlamları

Kalp

İlgili deyimler ve anlamları

İçinde "kalp" kelimesi geçen deyimler, açıklamaları ve örnek cümleler:

• Kalbe dokunmak: (deyiminin anlamı) İç acısı vermek, hüzünlendirmek, üzüntü vermek: Tezgâhta bez dokunur / Sitem kalbe dokunur / Çektiğimi anlasan / Roman gibi okunur (Ş. M. Elçin)
• Kalbe işlemek:
  1. Derin üzüntü uyandırmak.
  2. Gönlünü etkilemek: Dille söylenip dilde kalan söz, ancak kulağa kadar gider; kalpten gelen söz, kalbe işler. (H. Aksay)
• Kalbi ağzına gelmek: → Yüreği ağzına gelmek
• Kalbi boş olmak: Sevgilisi bulunmamak: Hareketli genç kızlık günlerinde, etrafında fır dolanan gençlere rağmen kalbi henüz boştu. (Ş. Y. Şenler)
• Kalbi bozuk: Niyeti, düşüncesi kötü olan, fesat: "Behey aklı bozuk! Kalbi bozuk ve bakışı zehirli adam! Sen amellerini yazan ve davranışlarını tespit edici ve koruyucu kâtip meleklerden utanmıyor musun?" (İmam-ı Gazali)
• Kalbi burulmak: Derin acıma hissi duymak, içten üzülmek.: Bu hatırayla birden kalbi sızlayarak buruldu. (H. Z. Uşaklıgil)
• Kalbi bütün: Açık kalpli, dürüst: Evladı fatihandan ciğeri ve kalbi bütün, cesur bir Mehmetçik, kubbenin üzerindeki aleme bir Türk Bayrağı çekivermiş. (O. Kılıç)
• Kalbi çarpmak:
  1. Kalbi çok vurmak, çok atmak: Alelacele merdivenleri çıktı. Kalbi çarpıyor, şakakları zonkluyordu. (R. Köknar)
  2. Çok heyecanlanmak: Ona sarıldığı anlar hiç çıkmıyordu aklından, her hatırladığında yüzü kızarıyor, kalbi çarpıyor, içinden sanki ılık ılık bir şeyler akıyor, üstüne garip bir heyecan geliyordu. (G. Budayıcıoğlu)
  3. → Yüreği çarpmak
• Kalbi dayanmamak:
  1. Aşırı heyecan, üzüntü, yorgunluk veya herhangi bir hastalık yüzünden kalbi durmak, ölmek: Duyduğu derin kedere kalbi dayanmadı, sevdiği adama sarılmış olduğu hâlde orada öldü. (Y. Ümit)
  2. → Yüreği dayanmamak
• Kalbi dolu olmak: Bir sevdiği olmak: Kalbi dolu ve yaralı olanı susturmak ne mümkün.
• Kalbi durmak:
  1. Ölmek: Gücü bu kadardı, kalbi durdu, kuş gibi kaybolup gitti. (H. Kılıç)
  2. Heyecandan ölecekmiş gibi olmak: İki sevdalı yüz yüze geldi. Hemen sarıldılar hasretle. İki aşığın kalbi durdu, nefesi durdu. Sanki onlar ilk insandılar ve yeryüzünde bir tek ikisi vardı. (M. A. Bilkay)
• Kalbi ferahlamak: → Yüreği ferahlamak
• Kalbi fesat: Her an kötülük düşünen, kıskanç, haset: Mecazlarla dolu şiirlere istediği anlamı yükleyebilirdi kalbi fesat olan. (C. Aktaş)
• Kalbi geniş: → Yüreği geniş
• Kalbi kanamak: Çok üzüntü duymak: Tek tük kalan Müslümanları her gün biraz daha fazla zulüm, işkenceye maruz bıraktığını biliyor ve onun necip kalbi sızlıyor, kanıyordu. (E. E. Talu)
• Kalbi kararmak:
  1. Dinsel inancını yitirmek: İnsan küfür yolunda ısrarla giderse kendisine yüceler yücesine ulaşmada aracı olması için verilen kalbi kararır. (M. Emlik)
  2. → Yüreği kararmak
• Kalbi kırık: Mahzun, kederli: O... Kalbi kırık bir kızdı. Defalarca kez kalbi kırılmıştı. Defalarca kez, aynı yerden. (B. Aksoy)
• Kalbi olmamak: Çok duygusuz, çok merhametsiz olmak: Sanki ölen kendi kızı değildi. Kalbi yoktu adamın. Vicdanı, merhameti, sevgisi yoktu. Bir damla gözyaşı yoktu gözünde. (Ö. Babur)
• Kalbi parçalanmak: → Yüreği parçalanmak
• Kalbi sıcak: İçten, samimi (sıcak kalpli): Babası gözünde yaş, kalbi sıcak duygularla dolu onu izledi. (M. Kızıltaş)
• Kalbi sıkışmak:
  1. Kalp atışları düzensiz olmak, sıkıntı duymak: Kalbi sıkıştı biraz ara ara haftada bir kalbi ağrır bulunduğu yere bazen çakılı kalırdı. (H. Şahin)
  2. (mecazi) Bir meseleden dolayı aşırı üzülmek: Bunları düşündükçe kalbi sıkıştı. Gücü kuvveti çekildi. Koltuğunda ruhsuz bir beden gibi kaldı. (M. Yazar)
• Kalbi sızlamak: Yüreği sızlamak, çok acımak: Üşüyordu ve sevgiden mahrum kalan kalbi sızlıyordu. (Elif Elif)
• Kalbi temiz: Kötü niyet ve düşüncesi olmayan (temiz kalpli): Kalbi temiz olan, Allah'tan korkar; ibadetini tam yapar, kötülüklerden uzak durur. Kimse bundan zarar görmez. (M. Oruç)
• Kalbi yerinden oynamak: Ansızın heyecanlanmak ya da korkmak: Hazreti Musa bu nidayı işitince vücudu sarsıldı, kalbi yerinden oynadı, sessiz ve hareketsiz bir vaziyette olduğu yerde kalakaldı. Aynı sesin sahibi yine: "O sağ elindeki de ne ey Musa?" diye sordu.... (İ. Sarı)
• Kalbi zengin: Elinde olsa her şeyi vermeye hazır olan: Kalbi zengin olan fakir kimseler, bir ekmek ile bir soğan yerler; hatta onu bile paylaşırlar. (M. Ferik)
• Kalbinde ateş yanmak: Aşık olmak, çok sevmek: Bildim sevginin ne olduğunu seninle. / Sensin her gün kalbimde yanan ateş. (M. Özdemir)
• Kalbinden kopmak: İçinden gelmek: O, birdenbire kalbinden kopan derin bir "Ah..." çektikten sonra cevap verdi: "Evlat değil mi? Elbet sever..." (E. B. Ekinci)
• Kalbine doğmak: Ortada bir belirti yokken olacak şeyi evvelden hissetmek, içine doğmak: Her şey kalbine doğmuştu. "Allah'tan kalbime doğan gibi olmasa!" diye içinden dua etti bir an. (F. Baykurt)
• Kalbine dokunmak: Hislerine tesir edip üzmek, içine dokunmak: Bu sahne gardiyanın da kalbine dokundu. Zırdeli, sevdiği adamı görünce akıllanıvermişti. (Ö. Seyfettin)
• Kalbine girmek: Sevgisini kazanmak: Konuşurken bermurat, Fatma herifin kalbine girdi. O da kızı unutarak Fatma'yı istedi. Ve o gün evlendiler. (H. E. Adıvar)
• Kalbine göre: Başkaları için beslediği (iyi) duygulara göre, isteğine uygun şekilde: Cümlesi aferin edip "Allah kalbine göre versin âşık," dediler. (Kerem ile Aslı)
• Kalbine inmek: Kalbi durup ölmek: Çocuk meselesinden haberi yokmuş. Bunu da duyunca zahir kadının kalbine indi. Zavallı kadıncağız.. Ah zavallı.. (Yücel)
• Kalbine saplanmak: Aşırı derecede acı duymak, içine oturmak: Onun gözlerindeki acı ifade sanki tam kalbine saplanmıştı. (S. D. Ergenç)
• Kalbini açmak: Duygu ve düşüncelerini açıklamak, sırlarını söylemek: Onunla konuşmamız son derece samimiydi. Bana kalbini açtı ve hikayesini anlattı. (A. Haşimoğlu)
• Kalbini burmak: Üzmek, sıkıntı vermek: Onun yüzü, onun hasreti kalbini burmuştu. "Ne oluyor acaba bana?" diye düşünmüştü. (S. Derviş)
• Kalbini çalmak: Sevgisini kazanarak birini kendine aşık etmek: Teoman'ın hem kalbini çaldı hem de aklını çeldi. (Y. R. Efe)
• Kalbini deşmek: Çok derinden etkilemek, kendine aşık etmek: "O füsunkâr ve güzel gözleri her kalbi deşen öyle bir nazlı kızın aşkına düştüm." (H. N. Atsız)
• Kalbini dinlemek (kalbinin sesini dinlemek): Aklı ve mantığını karıştırmadan duygularıyla davranmak: Bu sefer de kalbini dinle baba! Bir kez olsun o kalbine değer ver ve dinle bakalım ne diyor. Benim mutluluğumu mu istiyormuş yoksa yaşlı bir adamın sözlerini mi?'' (D. Çelik). Ve her seferinde aynı cevabı alırken buldum kendimi: "“Kalbinin sesini dinle ve sevdiğin adamla ol." (İ. Tohumcu)
• (Birinin) Kalbini doldurmak: Yüreğini sevgiyle ısıtmak: Zira bu muhterem kadın, hangi şekilde olursa olsun annelik sevgisiyle onun kalbini doldurmuştu. (A. Türkan)
• Kalbini eritmek: Acımasını sağlamak, yumuşatmak: Bu sözler kalbini eritti Hamza'nın, hemen oracıkta Müslümanlığı kabul etti ve hazret-i Hamza oldu... (M. Oruç)
• Kalbini kazanmak (fethetmek): Güzel bir sözle ya da ince bir davranışla kendine bağlamak, kendini sevdirmek: Aklını ve yeteneklerini överek onun kalbini kazandı (A. Tunç). Sınırsız sevgi ve şefkati ile insanların kalbini fethetti. Adâletle hükmetti. Doğruluk ve dürüstlükten ayrılmadı. (Mevdudi)
• Kalbini okumak: (Birinin) Duygu ve düşüncelerini, niyetlerini anlamak: Belki de ona hiçbir şey söylemediği halde kalbini okumuş ve her şeyi anlamıştı. (Ö. R. Doğrul)
• Kalbiyle konuşmak: Düşüncelerini, duygu ağırlıklı bir biçimde anlatmak: Biraz kısık, derin bir sesi vardı ki, telaffuzundaki sertliğe garip halâvet veriyordu. Bana, öyle geldi ki, bu adam, kafasından ziyade kalbiyle konuşuyordu. (R. N. Güntekin)
• Kalp ağrısı: Aşktan ileri gelen elem: Neyse ki kalp ağrısı yıllar geçtikçe azaldı. Hatta eskiden acı veren bazı hatıralar artık iyi bile geliyordu. (M. Şekur)
• Kalp gözü: İnsanda bir şeyin gerçeğini ve anlamını sezen, anlayıp kavrayan güç, gönül gözü, basiret: İnsan, baş gözüyle baktığında kabuğu, kalp gözüyle baktığında ise manayı seyredermiş. (Altın Çocuk)
• Kalp (kalbini) kırmak: Birini incitip gücendirecek, üzecek bir davranışta bulunmak (→ Gönül kırmak): Kalp kırmak, Kâbe'yi yetmiş defa yıkmaktan daha kötüdür. (Hz. Muhammed sav)
• (Birinde) Kalp olmamak: Acıma duygusu olmamak: O kalpsiz bir zebaniydi. Kara kalbinde ne sevgiye ne de merhamete yer yoktu. (M. Aklanoğlu)
• Kalpleri bir olmak:
  1. Birbirini sevmek: Dinleri farklıydı ama kalpleri birdi. Evlendiler... (M. Dumanoğlu). Bizim ninemle zati vücudumuz iki ise de kalbimiz birdi. (S. Emir)
  2. Aynı şeyi düşünmüş olmak.
• Kalpten gelen: İçten samimi olarak: Çünkü ancak kalpten gelen söz, başka bir kalbe ulaşır. (Ş. K. Meriç)

İlgili atasözleri ve anlamları

İçinde "kalp" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:

• Kalbi doğru kişi lafın üstüne gelir: Dürüst ve temiz kalpli kişiler kendilerinden bahsedilirken ansızın çıka gelirler.
• Kalbi yıkmak kolay, yapmak zordur: İnsanları üzüp kırdıktan sonra bu durumu düzelterek eski haline getirmek çok zordur bu nedenle insanları üzmekten kaçınılmalıdır.
• Kalbin şahitliği yüz şahitlikten kuvvetlidir: İnsan masumsa, kalbi temizse, hak yerini bulur; şahit aramaya gerek yoktur.
• Kalbin yolu (kalbe giden yol) mideden geçer: Sevgisi kazanılmak istenen kimseye güzel yemekler sunulmalı.
• Kalp bir sırça saraydır, değme çabuk kırılır: İnsan kalbi çok naziktir. En ufak bir kötü davranış o insanı yıkabilir.
• Kalp kalbe karşıdır: (atasözünün anlamı) Birbirine kalpten bağlı, birbirini gönülden seven iki kişiden biri diğeri için ne düşünüyorsa o da beriki için aynı şeyi düşünür.
• Kalp kırma, günaha girme: Kimsenin başkalarına durup dururken kötülük edip onların huzurunu bozmaya hakkı yoktur.
• Kalp temizliği yüz temizliğinden daha gerekli: İnsanın dış görünüşünün temiz olması elbette ki iyidir, ama daha da önemlisi içinin temiz olması, huyunun iyi olmasıdır.
• Kalpten kalbe yol vardır: Birbirini seven iki gönül birbiri için aynı şeyleri düşünür ve hayal eder.
• Aklınla gör, kalbinle işit: Kişi başkalarının fikrine göre değil kendi aklıyla ve kendi düşünceleriyle hareket etmelidir.
• Çok söyleyenin kalbi sağ olmaz: Çok konuşan kimse çok hata yapar, bu nedenle de bir gün başı belaya girer.
• Erkeğin kalbi enginar yaprağıdır, her katında bir kadın yatar: Erkekler birden fazla kadına ilgi duyabilirler.
• Erkeğin kalbine giden yol midesinden geçer: Kendini bir erkeğe beğendirmek isteyen kadın, ona güzel yemekler hazırlamalıdır.
• Fukaranın cebi boş, kalbi doludur: Yoksul kimsenin parası olmasa da gönlü zengindir.
• Fukaranın kalbine her kim dokuna, sinesi Allah okuna: Fakirin, garibin kalbini kıran kişi, Allah'ın sevmediği kuludur.
• İbadetle cennete girilmez, temiz kalp gerek: İbadet sadece cennete girmek için yapılmamalı. Yürekten inanan, temiz kalpli kişilerin ibadeti gerçek ibadettir.
• Katibin kalbi başka, kalemi başka: Yazan kişi her zaman dürüstçe fikirlerini ifade etmeyebilir.
• Kişinin kalbi yüzünden bellidir: Genellikle insanların kişilikleri ve ne düşündükleri dış görünüşlerine de yansır.
• Lokman hekim "Uzun ömür isteyen başı serin, kalbi ferah, ayağı sıcak tutmalı" demiş: Üzüntüden sıkıntıdan uzak duran, soğuk ve sıcak havalardan vücudunu iyi koruyan kimseler kolay kolay hastalanmaz ve uzun ömürlü olurlar.
• Vücudunu kirden, ağzını küfürden, kalbini kibirden koru: İyi huylu, erdemli insan her zaman temiz olmalı, küfür nedir bilmemeli ve kendini beğenmiş olmamalıdır.
• Yıkma elin kalbini, sen de yıkılırsın: Suçsuz yere başkalarına kırıcı davranışlarda bulunan kimse bir gün aynı davranışlarla kendisi de karşılaşır.
• (Her) Yüzü güzelin kalbi de güzel olmaz: Güzel ve çekici insanlar iyi huylu da olabilir, kötü huylu da.