Eyer nedir, ne demektir? Eyer ile ilgili atasözleri, deyimler ve anlamları

Eyer

Genellikle at gibi binek hayvanlarının sırtına yerleştirilen, binicinin hayvana güvenli ve dengeli bir şekilde binmesini, oturmasını ve yönlendirmesini kolaylaştıran, çoğunlukla deri veya sentetik malzemeden yapılan özel bir gereçtir. Eyerde, binicinin ayaklarını yerleştirebileceği üzengi bölümleri bulunur ve bu bölümler binicinin denge kurmasına yardımcı olur. Tarih boyunca farklı kültürlerde askeri, sportif ve günlük amaçlarla kullanılmıştır.

• Eyer kaşı: Eyerlerin ön ve arka taraflarındaki çıkıntılı bölüm.
• Eyer kolanı: Eyeri atın sırtına bağlamak için kullanılan, deri veya keçi kılından örülmüş bağ.
• Eyer takımı: Eyer, dizgin, üzengi, başlık vb. parçaların hepsine verilen isim.

Eyer ile ilgili deyimler ve anlamları

İçinde "eyer" kelimesi geçen deyimler, açıklamaları ve örnek cümleler:

• Eyer boşaltmak:
  1. Cirit oyununda hedef olmaktan kurtulmak için eyer üzerinden sağa sola eğilip sarkmak: Eyer boşaltarak, o Alat'a binen kara Yağız ciritçinin değneğini boşa savmadı mı? (A. R. Kars)
  2. (mecazi) Saldırıları boşa çıkaracak önlemler almak.
• Eyer kapatmak (kapamak): Eyeri atın sırtına koyup bağlamak, eyerlemek: Oğlan ata eyer kapatıp bismillah çekip geldi üstüne. (Y. Kemal)
• Eyer vurmak: Eyeri hayvanın sırtına koyup bağlamak: Sonra Kırat'a eyer vurdu, ahırdan çıkardı. Üstüne binmeden, aldı sazı eline, söyledi: Coştu deli gönül artık yenilmez / Çıkıp yaylalara gitmek görünür / Gezemez oldum ardan namustan / Bugün elden geleni etmek günüdür (R. Durbaş)
• (atın) Eyeri boş kalmak: Binicisi ölmek, sahipsiz kalmak: Kahramanları savaşta eyeri boş kalan atlara sor.
• Eyeri ters kapamak: Binicisi ölen ata matem işareti olarak eyeri tersine koymak: Atı da mezarlığa götürülür. Atın eyeri orada ters bağlanır. (Y. Kalafat)

Eyer ile ilgili atasözleri ve anlamları

İçinde "eyer" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:
( * yaygın bilinen )

• Eyere de gelir semere de: Bir şeyin ya da kişinin hem değerli hem de sıradan işlerde kullanılabilecek kadar işlevsel ve uyumlu olduğunu ifade eder. Her koşula uyan, her türlü görevi yerine getirebilen yapıda olanlar için söylenir.
• Eyersiz ata yük olmaz: Bilgisi ve donanımı olmayan kişiye sorumluluk verilmesinin anlamsız ve faydasız olacağını ifade eder. Yetersiz bir kimseye büyük iş yüklemek, hem işi aksatır hem de kişiyi zor durumda bırakır.
• Altın eyer vursan, eşek at olmaz: Değersiz ya da yetersiz bir kimseye ne kadar süs verilse de özünün değişmeyeceğini ifade eder. Görünüşü değiştirmek, niteliği ve değeri artırmaya yetmez.
• At ölür eyeri kalır, insan ölür eseri kalır (Eşek ölür kalır semeri, insan ölür kalır eseri)*: İnsan öldükten sonra unutulmak istemiyorsa önemli ve büyük başarılar elde etmelidir. Bilgili, dahi, topluma faydalı işler yapanlar yaptıklarıyla ölümsüzleşir, fakat hayatını boşuna yaşamış, faydalı bir şey üretmemiş kimseler çabuk unutulur.
• Ata eyer gerek, eyere er gerek*: Bir işten istenilen verimi elde edebilmek için, gerekleri yerine getirilmeli ve koşullar iyi değerlendirilmelidir.
• Dost dostun eyerlenmiş atıdır*: Gerçek dost, arkadaşının sıkışık zamanında yardımına koşmaya hazır durumdadır.
• Er sözü bir, eyer bağı üç: Dürüst insan verdiği sözü mutlaka yerine getirir.
• Kız evladı yerine düşerse bir eyerli at, yerine düşmezse bir uyuz it: Kız çocuğu soylu, hoşgörülü bir aileye gelin giderse mutlu bir yaşam sürer; eğer geçirimsiz, fesat kimselere düşerse sürekli itilir, kakılır, hayatı zindan olur.