Çıkrık Elle çevrilerek kuyudan kovayı çekmeye yarayan küçük araç. Eskiden iplik bükmek, iplik sarmak gibi işlerde kullanılan, el ya da ayakla çevrilen araç. (fizik) Büyük bir tekerlek ya da uzunca bir kolla kolaylıkla çevr…
Yere çimlerin üzerine düşmüş çiy (çiğ) Havadaki su buharının gece serinliğinde yoğunlaşması sonucu genellikle yerde, bitkiler üzerinde oluşan su damlacıklarıdır. Havanın daha da soğuması sonucu bu su damlacıkları kristalimsi b…
2 soru/yorum
Çeri asker demektir: Orhan Bey ve alperenleri, güvenlik için sahilde birkaç yüz çeri bıraktıktan sonra İznik üzerine yöneldi. (İlgili cümle kaynağı: M. Açıl) Çeri başı : (tarih) Alay beyi: Gördükleri hizmet ve dereceleri bakımı…
Derme çatma çadır. Hafif çadır manasına gelen Farsça bir tabirdir. Lehçe-i Osmanide "hafif oba, iki direkli şemsiye" suretinde izah edilebilir. (M. Z. Pakalın) Çingene çadırı, çergi. Çingeneler her yerde "Voyvoda, Ç…
Çenk Çenk alaturka müzikte çok kullanılmış, arpa benzeyen telleri çekilerek çalınan bir saz. Anadolu toprakları üzerinde de arp tipi çalgılara milattan önceki dönemlerden itibaren rastlanılmaktadır. Türk minyatürlerinde arpın …
Eski Osmanlı Çeşmesi Borular, künkler ya da arklarla getirtilen suyun akıtıldığı, altında genellikle bir oluk veya lavabonun bulunduğu musluk ya da lüle (musluksuz devamlı su akan boru). Çeşme aynası : (folk.) Özellikle Os…
Çemen otu, tohumu ve macunu Maydanozgillerden bir bitki ve bunun kokulu tohumu. Bu tohumu ezerek un durumuna getirip sarımsak ve kırmızı biberle karıştırılarak yapılan ve pastırma üzerine sürülen, baharatlı koyu kırmızı renk…
Eskiden içine yağ konulup yakılan kandil, çıra. Yağ kandilinin fitili. (mecazi) Parlayan, yanan şey. Çırak. Çerağ (çırak) edilmek (olunmak) : (tarih) Osmanlılar'da bir saray görevlisi saraydan taşrada bir göreve atanma…
Müzik eşliğinde oynamayı meslek edinmiş kadın. Çengi kolu : Eskiden kolbaşı, yardımcısı ve on iki oyuncudan oluşan çengi takımı. Çengi ölüsü çalgı (daire, tef) ile kalkar : (atasözü) Zevk ve sefa içinde yaşamış olan kimse en sı…
Çekirge Düz kanatlılardan uzun arka bacaklarına dayanarak sıçrayabilen, çoğunda ses ve işitme organları bulunan, bitkiler için zararlı bir böcek. Çekirge sürüsü gibi : (halk dilinde) Sayılamayacak kadar çok, olağanüstü kal…
Çavuş kuşu Çavuşkuşugillerden boyu 30 cm kadar, uzun yay biçimi gagalı, güvercinden küçük, başı sorguçlu, turuncu, kahverengi tüylü, kısa kanatlı ve dini kaynaklarda Hz. Süleyman ile Saba Melikesi Belkıs arasında habercilik et…
Kil sanatını öğrenmiş çırak Zanaat öğrenmek amacıyla bir usta yanında çalışan, genellikle genç, toy kimse: Tornacı çırağı. Bir dükkanda ayak işlerini yapan kimse: Bakkal çırağı. Güzel sanatlardan birini bir ustadan öğrenmiş…
Çözülüp anlaşılamayacak kadar karışık, içinden çıkılması ve bir sonuca bağlanması güç olan şey: Doktor reçetesi gibi çetrefil mi çetrefil... (derleme cümle) Yanlış ve bozuk bir şive ile konuşulan, yapı ve ses kurallarına aykır…
Çelişki Tenakuz, mütenakız eş anlamları. Özdeş olan iki şeyin birbirine karşıt görünmesi. (mantık) Bir şeyin aynı anda hem olumlanması hem de yadsınması durumu. (felsefe) İki ayrı durumun yeni ve daha üstün bir durumu g…
Yelkenleri olmakla birlikte kürekle de yol alabilen, Osmanlı döneminde savaş ve ticarette kullanılmış olan teknelere verilen ad, çektirme: Ehli İslam donanması cümle yüz yirmi iki parça çektiri gemi idi (Katip Çelebi).
Çekiç Çivi çakmak, madenleri dövmek, biçim vermek gibi işlerde kullanılan bir sapla dövücü bir bölümden oluşmuş araç. Ucu deri kaplı ve klavye tuşuna basıldığında piyano teline vurarak onun titreşmesini sağlayan küçük tahta …
Çaylak kuşu (zooloji) Yırtıcılardan, uzun kanatlı, çengel gagalı, az çok kızıl karışımı, esmer tüylü, uzun çatal kuyruklu, küçük kuşları ve fare gibi zararlı hayvanları avlayan, tavuk büyüklüğünde bir kuş cinsi. (mecazi) T…
Tartı. 250 kiloya eşit olan, odun, kireç gibi şeyleri tartmakta kullanılan bir ağırlık ölçüsü: Çeki taşı. (mecazi) Biçim, düzen tarz, tertip. Eskiden feslere sarılan yemeni sarık. Çeki ile ilgili deyimler ve anlamları Çek…
Çita Çita, kedigiller ailesinin üyelerinden olup, Afrika ve Güney Asya'nın savanlarında, çöllerinde ve ormanlarında yaşayan etkileyici bir memelidir. Özellikle ince yapısı, küçük kafası, uzun bacakları ve zarif vücut hatla…
5 soru/yorum
Çay Kurutulmuş yaprakları haşlanarak suyu içilen, çaygillerden bir ağaççık, bu ağacın siyahımtırak renkte öğütülmüş yaprakları ve bu yaprakların sıcak suda demlenerek kırmızı renkli suyu: Namazdan sonra mükellef bir akşam yem…
Çimento Killi kalkerleri özel fırınlarda pişirip ezerek elde edilen, suyla karılınca çarçabuk katılaşıp sertleşen ve yapılarda harç olarak kullanılan kül renginde ya da beyaz toz. Çimento hamuru : Suyla karılmış, katılaşmak…
Çiğ köfte İyice dövülmüş ve sinirleri alınmış çiğ etle ince bulgura biber, soğan, baharat, salça, maydanoz katılarak bulgur yumuşayıncaya kadar yoğrulup sıkım sıkım yapılan ve pişirilmeden yenen köfte. Günümüzde daha ekonomi…
Çifte kumrular İkisi bir arada bulanan ya da ikili: Çifte düğün. (Sandal, kayık için) İki çift kürekli. At, eşek ve katırın iki arka ayağıyla birden tepmesi ya da bunun için ayaklarını savuruşu: Yavaş atın çiftesi pek olur …
Anormal derecede her etkiye aşırı incelik, dayanıksızlık ve çekingenlik gösteren (kimse): O zamanki insanlar her işlerini beden güçleriyle yaptıkları için çok güçlüydüler. "Türk gibi güçlü" sözü atasözü gibiydi. Püf desen …
Çalı çırpı Dal ve budakların en ince kırılgan parçaları (çılpı): Çalı çırpı. Boyalı ve gergin bir sicimi yay gibi çeke bıraka çizgi çizme: Çırpı ipi. Çırpı gibi : Kol bacak için çok ince ve zayıf. Çırpı vurmak : Boyanmı…
Kavga, patırtı, gürültü demektir: Ne zaman aynı türden iki yaratık bir araya gelse, orada çıngar çıkar (A. Nergis). Çıngar çıkarmak (koparmak) : (deyim) Kavga etmek, hır çıkarmak ortalığı karıştırmak gibi anlamlara gelmektedir: …
Çelik levha Demir elementinin sertliğini ve dayanıklılığını artırmak için demir elementine yüzde 2'ye kadar karbon elementi eklenerek üretilen bir demir/karbon alaşımı ve metal türü. Bu alaşımdan yapılmış: çelik yelek, çelik ka…
