Bit nedir? Bit ile ilgili atasözleri deyimler ve anlamları

Yetişkin bit

Bit, insanın ve birçok hayvanın vücudunda asalak olarak yaşayan, kan emerek beslenen küçük, kanatsız bir böcek türüdür. Parazit yapısı nedeniyle taşıdığı canlıdan besin alırken çeşitli rahatsızlıklara ve hastalıklara sebep olabilir. Genellikle saç, tüy veya deri üzerinde barınan bitler, ve kaşıntı, tahriş ve alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Hızlı üreme özellikleri nedeniyle hızla yayılabilirler ve yumurtalarına da sirke adı verilir. İnsanlarda en sık görülen türleri baş biti, vücut biti ve kasık bitidir.

Bit ile ilgili deyimler ve anlamları

İçinde "bit" kelimesi geçen deyimler, birleşik kelimeler, açıklamaları ve örnek cümleler:

• Bit kadar: Çok küçük: Bit kadar aklım var ama kibrim filler kadar (M. U. Aytekin)
• Bit pazarı: Eski eşyaların alınıp satıldığı pazar: Masayla sandalyeleri bit pazarından takım olarak satın almış, somyayı da yurttan getirmiştim. (M. Karaca)
• Bit yeniği: Bir işin saklı kalmış kötü ve aksak yanı, kuşkulu nokta: Burada bir "bit yeniği" vardır ve bu "bit yeniği", bugüne kadar ortaya çıkarılmamıştır. (U. Mumcu)
• Biti kanlanmak: Sıkıntı içinde yaşayan bir kişi para ve mal varlığı yönünden güçlenmek: "Geçende arabayı çarpıp beş parasız geldiğinde süngüsü düşüktü. Şimdi biti kanlanmış, kanı bozuk diyor bize..." (Y. Onay)
• Bitli kokuş: (alay) Üstü başı kirli, vücut temizliğine önem vermeyen.
• Bitten sirkeden kurtulmak (çıkmak): Kötü durumlardan, borçtan harçtan kurtulmak.

Bit ile ilgili atasözleri ve anlamları

İçinde "bit" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:
( * yaygın bilinen )

• Bit yiğitte, pire itte (bulunur): Herkesin kendi doğasına ve yaşam şartlarına uygun olan şeylerle karşılaşacağını ifade eder. İnsanların ya da canlıların yaşam tarzları ve özellikleri, sahip oldukları durumlarla örtüşür.
• Bitli baklanın da kör alıcısı olur* (Bitli mercimeği körden başka kimse almaz): Kötü de olsa her şeyin mutlaka bir alıcısı olur.
• Bitli kaşınır, aç umar: İnsanların kendi içinde bulundukları sıkıntılara göre hareket ettiklerini ve davranış sergilediklerini anlatır.
• Aslan yelesinde bit aranmaz:
  1. Güçlü ve değerli bir şeyde küçük sorunların ya da eksikliklerin dikkate alınmaması gerektiğini anlatır.
  2. Değerli ya da güçlü olan bir şeyde önemsiz sorunların yer almayacağını belirtir.
• Başını yıkamayan bit yeniği ile savaşır (Yıkanmayan baş bitten kurtulmaz): Aklını iyi ve faydalı işler için kullanıp geliştirmeyen kötü işlere alet olur ve başı dertten kurtulmaz.
• Bekarın parasını it, yakasını bit yer* (Bekarın boynunu bit yer, tutup biriktirdiğini it yer / Ergenin bağrını bit yer, kazandığını it): Bekar bir kişinin hayatının düzensiz olduğunu, parasını verimli kullanamadığını ve kişisel bakımına özen göstermediğini ifade eder. Bekar yaşamı düzensizdir, harcamalar yerini bulmaz, giyim kuşama özen gösterilmez, temiz olunmaz.
• Bir bit yedi köyü gezer (Bir topal bit, bir gecede yedi yastık dolaşır / Bir topal bit erindiği gece elli yastık gezer): Küçük bir sorunun bile büyüyerek daha fazla yere yayılabileceğini ifade eder. Küçük bir problem, eğer çözülmezse hızla büyüyüp çevresini etkileyebilir.
• Ekmeğini it (yer), yakasını bit yer: Kazandıklarıyla kendisinden daha çok başkalarının faydalandığını anlatır.
• Eskinin biti ulunun sözü yakar: Görmüş geçirmiş, deneyimli ve yaşlı insanların söz ve davranışlarının daha acı ve etkili olacağını ifade eder.
• Eskiye itibar (rağbet) olsaydı bit pazarına nur yağardı*: Herkes yeni şeyleri sever. Eski şeylerden kimse hoşlanmaz.
• Eskiyi bit pazarında satarlar: Değersizleşmiş, eskimiş eşyaların ya da kullanılmayan şeylerin düşük bir değer karşılığında elden çıkarıldığını ifade eder. İnsanlar ihtiyaç duymadıkları ya da kullanamadıkları şeylerden kurtulup, yerine yenisini almayı tercih ederler.
• İki karılı bitten, iki analı sütten ölür: Bir şeyin veya durumun fazlasının zararlı olabileceğini ifade eder. İki karısı olan bir erkeğin huzuru kaçar (bitlenir) ve iki annesi olan bir bebek de uyumsuzluk yaşayarak sağlığını kaybedebilir. Aşırıya kaçmanın olumsuz sonuçlarına dikkat çeker.
• İtle yatan bitle kalkar: Değersiz, kötü kimselerle ilişki kuranlar kötü huylar edinirler.
• Karga mandayı (saksağan danayı) babası hayrına bitlemez*: Başkasına bir hizmette bulunan kimsenin kendisinin de bir çıkarı var demektir (bitlemek: Bir kimsenin veya bir hayvanın bitlerini ayıklamak).
• Karga öküzün başını kendi kârı için bekler (kendi çıkarı için bitler): Çıkarcı kişiler birine iyilik yapıyorsa mutlaka o işten bir çıkarları vardır.
• Kötüden it iyi, sirkeden bit iyi: Kötü şeylerin bile bazen daha kötü olanlardan daha iyi olduğunu anlatır. Kötü bir durum, daha kötü bir duruma göre daha kabul edilebilir olabilir.
• Kuru gayret adamı bitli eder: Plansız ve düşüncesiz bir çabanın kişiye fayda yerine zarar getirebileceğini ifade eder. Düşünmeden ve gereksiz yere yapılan uğraşlar, kişiyi zor duruma sokar.
• Saksağan, danayı babası hayrına bitlemez*: Bir kimse başkasına hizmet ediyorsa bunda kendisinin de çıkarı vardır.
• Yavşak büyür bit olur, enik büyür it olur: Küçük görünen sorunların veya ihmallerin ya da küçük yaşlardaki kötü kişilerin ve davranışlarının zamanla daha büyük ve sorunlu hale gelebileceğini anlatır. Yavşak (bit yavrusu) ve enik (köpek yavrusu) büyüdüklerinde zararlı ve tehlikeli hale gelirler; bu da kötü alışkanlıkların büyüdükçe daha büyük problemlere yol açacağını ifade eder.