Minnet nedir, ne demektir? Minnet ile ilgili atasözleri, deyimler ve anlamları

Bir iyiliğe karşı duyulan iç yükümü, iyilik yapana karşı kendini borçlu görme, gönül borcu: Kaderimi yazan Hak'tır / Kula minnet eylemem / Gideceğim yer topraktır / Çula minnet eylemem (Nesimi'ye nazire). Kalender meşrebim, minnetim yoktur / Yükseklerde uçan meleği sevmem, / İzzeti - nefsime hürmetim çoktur / Öpülmek isteyen eteği sevmem (Tokadîzâde Şekip)

Minnet ile ilgili deyimler ve anlamları

İçinde "minnet" kelimesi geçen deyimler, açıklamaları ve örnek cümleler:

• Minnet altında bırakmak: Karşı tarafı kendine borçlu hissettirmek için başa kakarak gösteriş olsun diye iyilik yapmak: Bilinsin ki minnet altında bırakmak ve azarlamak haramdır. (F. Attar)
• Minnet altında kalmamak: Birinin iyiliğine karşı kendini borçlu durumdan kurtarmak için karşılık olarak bir iyilikte bulunmak: Zenginlere şükretmeyi ve şefkati, fakirlere de minnet esirliği altında kalmamak için çalışma azmini aşılar. (Y. V. Yavus)
• Minnet çekmek: Bir iyiliğin yükü altında kalmak, ezilmek: Açlıktan ölsen bile, namertten asla minnet çekme. (Y. Özcan)
• Minnet duymak: Birinin iyiliğine karşı memnun olup, kendini ona borçlu saymak: Ya bize bu kadar nimetleri Verene teşekkür etmek, minnet duymak gerekmez mi? (M. Paksu)
• Minnet etmek (eylemek): Borcu ve yükü altında kalacağını bile bile bir kimseden kendisi için iyilikte bulunmasını istemek, boyun eğip yalvarmak: Babası minnet etti, rica etti, yalvardı ve onu işe aldım. (M. Konuk)
• Minnet etmemek: Boyun eğmemek, (yardıma, iyiliğe) ihtiyaç duymamak: Ben kimseye minnet etmem. (derleme cümle)
• Minnettar kalmak: Birinden görülen iyiliğe karşı teşekkür duygusu beslemek: Bana o kadar minnettar kaldı ki, artık ne istesem yapardı. (N. Ökmen)
• Cana minnet saymak (veya bilmek): Bir lütuf olarak kabul etmek: Bu duruma düşmektense bir müfreze küffar ile dövüşmeyi cana minnet sayardı (Y. Bahadıroğlu). Aynı heyecanla tasdik ederek: "Şehit olmayı cana minnet biliriz," dediler. (S. Dana)
• Canına (canıma) minnet!: Beklenmedik iyi bir durumla karşılaşınca duyulan sevinci ve hemen kabullenişi anlatmak için söylenir: Yorgun eşeğe, çüş, canına minnet (atasözü). Seven, sevdiğine kavuşmak için her fırsatı canına minnet bilir (O. N. Topbaş). Gözüme baksın hep gözün / Canıma minnet her nazın / Gülsün daima gül yüzün / Sırt çevirme n'olur bana. (M. Karabacak)
• Ne sakala minnet, ne bıyığa (Ne sakala minnet, ne bıyığa hizmet): Birinin, şunun bunun yardımını dilemekten vazgeçerek işini kendi olanaklarıyla yapmaya karar verdiğini anlatır: Günde beş on kuruş kazanıyorum. Artık ne sakala minnet, ne bıyığa... Gönlüm rahat, vicdanım müsterih... Elhamdülillah. (R. N. Güntekin)

Minnet ile ilgili atasözleri ve anlamları

İçinde "minnet" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:
( * yaygın bilinen )

• Minnet gibi ağır yük olmaz: Birine borçlu kalmanın veya iyilik karşısında sürekli bir teşekkür ve gönül borcu duymanın insan için çok zor bir durum olduğunu ifade eder. İnsan, minnet duygusundan kurtulmadıkça tam anlamıyla özgür ve rahat hissedemez.
• Ay görmüşün yıldıza minneti yoktur*: Bir şeyin en iyisine alışan, çok iyisini görmüş olan kimse, ondan daha aşağı olanları beğenmez.
• Er ekmeği minnetsiz: Kadının, kocasının sağladığı geçimden dolayı kendini minnet altında hissetmemesi gerektiğini ifade eder. Evlilikte, erkeğin geçim sağlama sorumluluğu doğal kabul edilir ve bu, kadına bir yük veya suçlama getirmemelidir.
• Geçme namert köprüsünden, ko aparsın su seni* [Geçme namert köprüsünden, koy aparsın (bırak alsın) sel seni]: Namerde karşı minnet altında kalmaktansa sıkıntıya katlanmanın daha iyi olduğunu ifade eder.
• Kasaba minnet etmem, baldırımı keser yerim (Minnet edeceğine budunu kes): Muhtaç durumda olmak insana öyle ağır gelir ki, başkalarına muhtaç olmaktansa aç kalmaya razı olur.
• Kendin kazan, kendin ye, kimseye minnet etme: Herkes kendi imkanları ölçüsünde yaşayarak başkalarına muhtaç olmamalıdır.
• Ne sakala minnet ne bıyığa*: İnsan en yakın akrabalarından bile yardım istemeyerek kendi imkânlarıyla yetinmelidir.
• Yorgun eşeğin (öküzün) çüş (ıslık) canına minnet*: Bir dinlenme fırsatının ortaya çıkması yorgun kişiyi çok sevindirir.