Kaptan nedir, ne demektir? Kaptan ile ilgili atasözleri ve anlamları

Gemi kaptanı

1. Gemilerin sevk ve idaresi ile görevli en yüksek yetkili, gemi komutanı: Kaptanın emriyle gemi sabah demir aldı.
2. (spor) Takım oyunlarında, oyuncuları oyun içinde yöneten, törenlerde takımı temsil etme yetkisi bulunan, sol kolunda özel renkli bir bant (kırmızı şerit işaret) taşıyan oyuncu.
3. (halk dilinde) Otobüs şoförü.

Kaptan ile ilgili birleşik kelimeler

• Kaptan köprüsü: Bir gemide güvertelerin en üstünde bulunan ve kimi gemi mürettebatının görev yaptığı yer.
• Kaptan köşkü: Gemilerde kaptanın görev yaptığı yer.
• Kaptan paşa: Eskiden bahriye nazırlığıyla donanma baş amirliği görevlerini kendinde toplamış olan kimse. Buna daha önceleri kaptanı derya denirdi.
• Kaptan pilot:
  1. Uçağın yönetimiyle görevli kimse.
  2. Şehirlerarası yolcu otobüslerinde şoför.
• Kaptanıderya: Osmanlı Devleti'nde deniz kuvvetlerinin en büyük askerî ve idari amiri, deniz kuvvetleri komutanı; kaptan paşa.
• Kaptanlık:
  1. Kaptan olma durumu.
  2. Kaptanın mesleği.

Kaptan ile ilgili atasözleri ve anlamları

İçinde "kaptan" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:
( * yaygın bilinen )

• Çabalama kaptan ben gidemem*: Bir kişinin bir işi yapacak gücü veya yeteneği olmadığını ifade eder. Başkasının çabalarının, kişinin bu konuda başarılı olmasına yardımcı olmayacağını anlatır.
• Geminin burnunu gören değil, ufku gören kaptandır: Önemli bir işin yönetimi o işte ufak tefek bilgisi olana değil, o işte deneyimli olan kişilere verilir.
• Gemisini kurtaran kaptan*:
  1. Herkesin ne yapacağını şaşırdığı güç ve karışık bir durumda, tehlikeleri atlatarak işini yürüten kimse akıllı ve beceriklidir: Mü'min, gemisini kurtaran kaptan olabilir ama onun gemisi bütün insanlığın bindiği bir gemidir. (N. Yıldız)
  2. Tehlikeli ve güç bir duruma düşüldüğünde "Herkes başının çaresine baksın" anlamında söylenir: Ya merhameti seçeceğiz, merhamet yolunda ilerleyeceğiz ya da 'gemisini kurtaran kaptan', 'altta kalanın canı çıksın' diyecek ve zalimane bir anlayışı benimseyeceğiz. (K. Sayar)
• Gemiyi batıran iki kaptandır (İki kaptan bir gemiyi batırır / Bir gemide iki kaptan olmaz / Bir gemiyi iki reis batırır): Bir yönetimde veya işte yetkinin bölünmesi durumunda uyum sorunlarının ortaya çıkacağını anlatır. Tek bir lider olduğunda kararlar daha sağlam ve hızlı alınır, böylece işler daha düzenli yürür: "Ve yönetimde iradenin tek olması lazım. Çatal kazık toprağa girmez. Ben denizciyim, iki kaptan gemiyi batırır. Kaptanın tek olması lazım. İcraatta kaptanın tek olması lazım" (K. Çakır)
• Gemiyi kullanan kaptandır: Kaptan, gemiyi yöneten kişidir ve geminin seyrinden, başarı veya başarısızlığından o sorumludur. Aynı şekilde, yöneticilerin de yaptıkları işin sonuçlarına katlanmaları gerektiği anlamına gelir.
• Tayfa ne kadar çok olsa, iş geminin kaptanındadır: Büyük bir ekiple çalışmak da önemlidir, ancak liderlik ve yönetim becerileri işin yönünü belirler.
• Yavuz kaptan fırtınadan yılmaz: Güçlü, kararlı ve cesur kişilerin zorlu koşullardan korkmadığını ve mücadeleden kaçınmadığını ifade eder. Zorluklar karşısında sağlam durarak, engelleri aşmaya hazır olan kişileri anlatır.