Ay nedir ne demektir? İlgili atasözleri deyimler ve anlamları

Ay (dolunay)

1. (gökbilim) Dünya'nın uydusu olan, Dünya ve kendi çevresinde dönen, Güneş'ten aldığı ışığı yeryüzüne yansıtan gökcismi.
2. Bir yılın, on iki bölümünden her biri: Ocak ayı, Şubat ayı...
3. (gökbilim) Art arda gelen iki yeniay arasında geçen 29,5 günlük süre.
4. Bir ayın herhangi bir gününden ertesi ayın aynı gününe kadar geçen ya da yuvarlak olarak 30 gün olarak kabul edilen süre: Neden olmasın? Ben üç aydır yavukluyum bile (Y. K. Karaosmanoğlu). İki ay, dayımın oğlu ile Manastır'da sürttüm (N. Cumalı). Ayda yüz lira kazanıyordu. Piyasada pişmişti. (S. Faik)
5. (edebiyat) Divan edebiyatında güzelin yüzü: Ah ey ay, ey hüzünlü, ey sabırsız ay / Ne olursun biraz, biraz yavaş kay / Gel bu gece konuşalım yüz yüze / Bekle biraz, bakışalım göz göze. (M. Aydın)
6. (ünlem) Birdenbire duyulan ağrı ve türlü coşkuları anlatan ünlem: Ay oğul, beni fukaralık, kimsesizlik çökertti (Y. K. Karaosmanoğlu). Ay, dişim tuttu! Ay, ne güzel çocuk!..

İlgili birleşik kelime ve fiiller

• Ay ağılı: Ayın kimi zaman çevresinde oluşan aylası, Ay halesi.
• Ay başı:
  1. (Yılın bölümleri olan) Herhangi bir ayın ilk günleri: Önümüzdeki ay başında görüşürüz.
  2. Ücret veya maaş alınan gün: Ay başında öderim.
  3. (Kadınlar için) Aybaşı: Sağlıklı bir kadında ergenlik çağından menopoza kadar süren ve ortalama 28 günde bir döllenmeyen yumurtanın dışarı atılması sonucu dölyatağından kan gelmesi biçiminde kendini gösteren, döllenmeyle geçici olarak ortadan kalkan fizyolojik durum.
• Ay dede: (Çocuk dilinde ve masallarda) Ay, daha çok Ay'ın hilal evresi.
• Ay ışığı:
  1. Ayın yeryüzüne vuran ışığı.
  2. Ayın dolunay halindeki parlak durumu, mehtap.
• Ay takvimi: (gökbilim) Ayın gökyüzündeki hareketine ve evrelerine göre düzenlenen takvim, kameri takvim: İslam'da bayramlar ve belli bir zamanda yapılan ibadetler ay takvimine göre belirlenir.
• Ay tutulması: (gökbilim) Dünya'nın Güneş ile Ay arasına girmesiyle, Ay'ın üzerine gölge düşmesi olayı.
• Ay Yıldız: Türk bayrağındaki hilâl ve beş ışınlı yıldızdan oluşan ulusal simgemiz.

• Ayın evreleri

  Ayın evreleri: (gökbilim) Ay yüzeyinin farklı zamanlarda farklı şekillerde ışık yansıtmasıyla meydana gelen farklı görünen biçimleri: Yeniay, ilk dördün, dolunay, son dördün.
• Ayın ondördü: Dolunay: Ayın on dördü, ayın en parlak olduğu gecedir.

İlgili deyimler ve anlamları

İçinde "ay" kelimesi geçen deyimler ve açıklamaları:

• Ay bacayı aştı: Bir işin yapılabileceği en uygun zaman geçti: O namaz kılıncaya kadar ay bacadan aştı, kızlar kocaya kaçtı.
• Ay dedeye misafir olmak: (deyiminin anlamı) Geceyi açıkta, ay ışığında geçirmek.
• Ay parçası: (Kadın, kız için) Çok güzel: O ay parçası yüzündeki gülümseme cennetten bir parça mıydı? (Ş. Amara)
• Aya "sen doğma ben doğuyorum" der: Güzellikle ayla yarışır.
• Ayda kazandığını günde yemek: Hesabını bilmeden harcama yapmak.
• Ayda yılda bir: Seyrek olarak, arada bir: Şurada, ayda yılda bir gazete bulmuşuz, ayda yılda bir bulmaca çözüyoruz. (E. Sarı)
• Aydan arı, günden (sudan) duru:
  1. Çok temiz, çok güzel.
  2. Apaçık.
• Ayın on dördü gibi: Yüzü çok güzel: Kızımız da, Allah nazardan esirgesin, ayın ondördü gibi... (T. Buğra)

İlgili atasözleri ve anlamları

İçinde "ay" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:

• Ay ayakta çoban yatakta, ay yatakta çoban ayakta: Ay aydınlığında sürüye hırsız gelmeyeceği için çoban uyuyabilir, karanlıkta uyanık olmalıdır.
• Ayı görmeden bayram etme: (atasözünün anlamı) Bayram ayının doğduğunu görmeden bayram etmek yerinde olmaz. İş gerçekleşmeden sevinmek doğru olmaz.
• Ay görmüşün yıldıza minneti (itibarı) yoktur: Bir şeyin en iyisine alışan, çok iyisini görmüş olan kimse, ondan daha aşağı olanları beğenmez.
• Ay var yılı besler, yıl var ayı beslemez: Öyle zaman olur ki bir aylık kazanç, insanı bir yıl geçindirir. Öyle zaman olur ki bir yıllık kazanç bir ay geçindirmeye bile yetmez.