Dirlik nedir, ne demektir? Dirlik ile ilgili atasözleri, deyimler ve anlamları

Huzur, refah eş anlamları.

1. Maddi yönden hiçbir eksiği, manevi yönden üzüntüsü, acısı olmama durumu, erinç: Ne güzel, dirlik içinde yaşıyorlar.
2. Geçim bolluğu, rahatlığı: İşini kaybedince, bir süre ailesinin dirliği bozuldu.
3. (tarih) Osmanlılarda bir hizmet, bir görev ya da bir yararlık karşılığı olarak bir kimseye bağlanan aylık ya da gelirinden pay alma hakkı verilen taşınmaz: Has, tımar, zeamet birer dirliktiler.

Dirlik ile ilgili deyimler ve anlamları

İçinde "dirlik" kelimesi geçen deyimler, açıklamaları ve örnek cümleler:

• Dirlik düzenlik: Birlikte çalışan, yaşayan kimseler arasında iyi geçinme durumu: Aile içinde saygı ve sevgi varsa o evde dirlik düzenlik var demektir. (B. Ayaz)
• Dirlik yüzü görmemek: Rahata kavuşamamak: O gün bugündür köyümüz dirlik yüzü görmedi, ekmeğimizi daima dışarılarda arar olduk, iki yakamız bir araya gelmedi.
• Dirliği çalınmak: Yeniçeri ocağı mensuplarının ulûfelerini ceza olarak kesmek: Çağrılan asker gitmediği takdirde dirliği çalınır, maaşı kesilirdi. (H. F. Alasya)
• Dirliğini kesmek: Maaşını kesmek, maişetine engel olmak: Otuzbin kişinin de dirliğini kesti ve her tarafa hükümler yollayarak firarîlerin mal ve mülklerini müsadere ettirdi. (İ. H. Uzunçarşılı)

Dirlik ile ilgili atasözleri ve anlamları

İçinde "dirlik" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:
( * yaygın bilinen )

• Dirlik nerede, devlet orada: Huzur ve düzenin olduğu yerde refah ve mutluluğun bulunacağını ifade eder. Toplumdaki uyum, birliğin temelini oluşturur ve devleti güçlü kılar.
• Dirlik olmayan yerde varlık olmaz: Bir toplumda veya bir ailede geçimsiz ve huzur bozucu kimseler çoksa o toplum veya aile varlığını uzun süre koruyamaz.
• Darlıkta dirlik olmaz: Geçim sıkıntısı ve yokluk içindeyken huzur ve düzenin sağlanamayacağını ifade eder. Yoksulluk, insanların birliğini ve düzenini bozar.
• Diri olan dirlik edinir: Çalışkan ve azimli kişinin geçimini sağlayabileceğini anlatır. Hayat mücadelesinde gayret eden, rızkını kazanır.
• Ekmeğimi al da dirliğimi alma: Ağız tadının, huzurun, afiyetin herşeyden önemli olduğunu anlatır.
• Hu öküzüm hu, ölünceye kadar dirlik gerek: İnsan huzur içinde yaşamak için ne gerekiyorsa yapmalıdır.
• İnsan eti dirlikte tatlıdır: İnsan kavgasız gürültüsüz bir toplulukta daha mutlu yaşar.
• İyi dirliğe çok harç gerek: Barış ve huzur içinde yaşamanın çok fedakârlık istediğini, barışı korumanın önemli ve zor olduğunu anlatır.
• Nerede birlik, orada dirlik* (Birlik dirliktir / Birlikle olur dirlik): Aralarında duygu, düşünce ve inanç birliği bulunan topluluklar, dirlik ve düzen içinde yaşarlar.
• Nerede bolluk, orada dirlik: Geçim geniş ve kolay olunca insanların arasında huzur ve düzenin bozulmayacağını ifade eder. Yoksulluk kavga ve çekişmeyi, bolluk ise barış ve birliği getirir.
• Ölünce dirliği (geçineceğini), yorulunca aramalı:
  1. Hayattayken iyi işlerle, salih amellerle uğraşanlar ancak öldükten sonra rahat edebilirler (?)
  2. Yorulana kadar arayalım ki, ölene kadar geçinelim. Çok yorul ama iyisini bul anlamında söylenir: Ölünceye kadar geçineceğini, yoruluncaya kadar ara.
• Varlıkta darlık olmaz, yoklukta dirlik olmaz: Malı mülkü olan kişinin sıkıntı çekmeyeceğini, fakat yoksulun huzurlu yaşamasının kolay olmadığını anlatır. Geçim sıkıntısı çeken kimseler arasında huzur ve düzen sağlamak zordur.