Naz nedir ne demektir? Naz ile ilgili atasözleri deyimler ve anlamları

Naz etmek

1. Kendini beğendirmek amacıyla takınılan edalı tavır, cilve: Hem bahardır hem yazdır / Hem cilvedir, hem nazdır, / Ne söylense hep azdır; / Hak'tan armağan kadın / Her derde derman kadın (M. N. Sefercioğlu)
2. İstediği halde isteksiz gibi görünüp kendini ağırdan satmak amacıyla yapılan yapmacıklı çekingen davranış: "Nazı bırak da öttür şu boruyu... Sesi ince mi kalın mı, tatlı mı acı mı, artık öğrenelim." dedim. (A. Givda)
3. Şımarıkça davranış: Bende nazından bıktım, nazına dayanamıyorum anla! (N. Cumalı)

Naz ile ilgili deyimler ve anlamları

İçinde "naz" kelimesi geçen deyimler, açıklamaları ve örnek cümleler:

• Naz etmek (yapmak, satmak): Nazlanmak: Çocuk gibi sevilmek ve avutulmak istiyor; tanıştıkları günden beri naz ediyor, o da bu naza severek katlanıyordu (A. E. Kavaklı). Barışmasına barışacak ama, biraz naz ediyor (C. Kudret). Ben zaten seninle evlenmem diye naz yapıyordu (S. S. Pınar).
• Naz uykusu: Etrafın farkına bilerek varmamak, cilve ile kendini uykuda göstermek: Naz uykusu, o güzelin bakışlarını sarhoş ve baygın hale getirmiş, bakışlarını bulandırmış, gamzelerini naz eder hale getirmiş.
• (Kendini) Naza çekmek: İstekli olduğu halde yapmacıktan isteksiz gibi davranmak: O alaka gösterdikçe Gülzar kendini naza çekiyordu (E. B. Şapolyo). Evlenme teklifinin kabul edilmemesindeki gerçek sebebi bir türlü bulup çıkaramadı. En kuvvetli sebep, kadın belki kendisini naza çekiyordu. (N. Kemal)
• (Birine) Nazı geçmek: Dilediğini kabul ettirecek kadar hatırı sayılmak: Tasavvuf ehlince erenlerin "naz ehli" olanları, Allah'a naz edebilen, nazları Allah'a geçenlerdir. (N. Albayrak)
• (Birinin) Nazına katlanmak: Birinin istediği her şeyi hangi durumda olunursa olunsun yerine getirmek: Peki, ne diye sana yepyeni elbiseler yaptırıyor, bu kadar masraflara giriyor, her nazına katlanıyor? (H. F. Ozansoy)
• Nazını çekmek: Birinin her istediğini yerine getirmek, her türlü davranışına katlanmak: Onun bunun nazını, kendi nazlı yari için çeker. (A. Tecemen)

Naz ile ilgili atasözleri ve anlamları

İçinde "naz" kelimesi geçen atasözleri ve açıklamaları:
( * yaygın bilinen )

• Naz ehlinin cefası niyaz ehline vefa sayılır: İstemekten utanmayan kişi istediğini utangaç ve çekingen kişiden daha kolay elde eder.
• Naz maşukun, niyaz aşığın kârıdır: Naz sevilenin ve çoğunlukla kızların, yalvarıp yakarma da sevenin genellikle de erkeklerin işidir, bunun tersi düşünülemez: Güzellin huyu cilvedir nazdır aşığın sanatı ise niyazdır. (Ciziri)
• Aşık sazla, maşuk nazla müteselli olur: Aşığı avutan, acılarını biraz olsun unutturan saz, yani müziktir. Sevilen kişi ise aşığına naz yaparak avunur.
• Çok naz âşık usandırır*: Başka şeylerde olduğu gibi nazlanmada da aşırı gidilmemelidir ve karşı taraf bıktırılmamalıdır: A kuzum çok nazdan âşık usanır / Vefasız sevdadan gönül bulanır. (Emrah)
• Dikensiz gül olmaz, nazsız güzel olmaz (Gül dikensiz, güzel nazsız olmaz): Güzelliklerinin farkında olanlar insanları peşlerinden koşturmaktan hoşlanırlar.
• Güzele "güzel" dersin naz eder, çirkine "güzel" dersin haz eder:
  1. Bazı insanlar kendilerinde olan özellikler için naz ederken diğerleri olmayan özellikleri varmış gibi kabul ederler ve mutlu olurlar.
  2. Güzel sözün her insanda bırakacağı etki yine güzeldir (?).
• Güzeli seven cefasına katlanır: Güzel kişilerin nazına, kaprislerine katlanmak gerekir.
• Hastaya naz etmek hekime yakışmaz: Yardım bekleyen birine karşı anlayışsız davranmanın doğru olmadığını ifade eder. Özellikle yardım etme sorumluluğu taşıyan kişiler, bunu nazlanmadan yerine getirmelidir.
• Kişi, sevdiğine naz eder: Naz etmek sevmenin bir işaretidir, insan sevmediğine naz etmek için uğraşmaz, hemen tersler.
• Kız alırsan dersin "Sen bilirsin" dul alırsan dersin "Ben bilirim": Kızın nazı çok olur. Dul kadının ise boynu büküktür.
• Kız anası naz anası, oğlan anası kapı arkası: Kız anasına itibar edilir, oğlan anası istenmez.
• Kız evi, naz evi (ona göre al önlemini)*: Kız tarafı nazlı olur, erkek tarafının bunu kabul etmesi ve buna hazırlıklı olması gerekir: Kızdır, nazdır, ne verilse azdır.
• Kızı var nazı var, oğlu var sözü var: Evlilikte ailelerin kuracağı ilişkilerde kız tarafının daha nazlı, hassas ve titiz olduğunu, erkek tarafının ise daha güçlü, söz sahibi ve kendini daha net ifade eden bir tutum sergilediğini anlatır.