Köse nedir demektir? Köse ile ilgili atasözleri deyimler ve anlamları

Köse sakal ve bıyık

1. Bıyığı, sakalı çıkmayan ya da çok seyrek çıkan erkek: Ahmet Hamdi Efendi çok sakin, efendi bir kişiydi. Köseydi. Hep sinekkaydı tıraş olmuş gibi görünürdü. Bayağı yaşlıydı (H. Y. Şakar). Yüzünde sakaldan nesne yoktu. Köse idi. Bunu tek kusuru olarak görür, kendisinde olmayan bir şeyin başkalarında bulunmasını kıskanır, sakallıları pek sevmezdi. (Y. Bahadıroğlu)
2. Gümüşhane ilinin bir ilçesi.

Köse ile ilgili deyimler ve anlamları

İçinde "köse" kelimesi geçen deyimler, birleşik kelimeler, açıklamaları ve örnek cümleler:

• Köse sakal: Pek seyrek sakallı: Koca Osman incecik, kısa boylu, köse sakallı, çenesinde ancak on beş kadar ağarmış sakalı olan, yeşil, çekik gözlü, seksen yaşında bir aksakaldı. On tane yetişkin oğlu vardı... (Y. Kemal)
• Köselik: Köse olma durumu: Bir taraftan gençlik, bir taraftan köselik yüzünü fazla çocuklaştırıyordu. (M. C. Kuntay)
• Kösenin sakalı gibi: Her zaman olduğu gibi kalan, değişikliğe uğramayan: Ne bir adım ileri, ne bir adım geriydi. Kösenin sakalı gibiydi.
• Sakal duasına çıkmak: (Kösenin sakalı olmamasına atıfla) Gerçekleşmesi olanaksız şeylerin gerçekleşmesini ummak.
• Tüyü tüsü yok: Yanağında henüz tüy bitmemiş, sakalı çıkmamış erkek çocuk, köse: Tüyü tüsü olmayan zayıf bir delikanlıydı.

Köse ile ilgili atasözleri ve anlamları

İçinde "köse" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:
( * yaygın bilinen )

• Köse bir tarak bulmuş, ne bulmuş sevinmiş ne yitirmiş tasalanmış: Bir şeye ihtiyacı olmayan kişi o şeye sahip olduğu zaman buna da sevinmez, kaybettiğinde de hiç üzüntü duymaz.
• Köse gitti sakal getirmeye, bıyığını da koydu üstelik: Çok basit bir işi aptallıkları nedeniyle zorlaştıran ve işin içinden çıkılmaz hale getirenler gereksiz yere tüm imkanlarını da kaybederler.
• Köse torun dedesinin sakalıyla övünür: Kişinin kendisinin bir başarısı veya niteliği olmadan, başkalarının başarılarıyla övünmesini ifade eder. Kişi, kendine ait bir meziyet yerine, geçmişteki bir aile bireyinin ya da başkasının kazandığı itibar üzerinden gurur duyar.
• Kösenin sözüne, sakalı bittikten sonra inanmalı: Bir kişinin bilgi veya deneyimlerinin zamanla ve deneyimle kazanıldığını ifade eder. Yani, bir kişinin söylediklerine veya iddialarına, gerçek deneyim ve olgunluk kazandıktan sonra güvenilmelidir. (→ Sakalım yok ki sözüm dinlensin)
• Köseyle alay edenin top sakalı kara gerek*: Başkasının eksikleriyle alay eden kişinin kendisinin o yönden kusursuz olması gerekir.
• A köse, sayılmadık kaç tel sakalın var:
  1. Kendisini olduğundan daha önemli gören veya yaptığı işi gereğinden fazla zor ve değerli gösteren kişilere alaycı bir şekilde söylenir.
  2. Hiç sakalı olmayan birinden sakal sayısını sormak gibi, imkânsız ya da olmayan bir şeyle ilgili tartışmanın boş yere olduğunu vurgular.
• Bacağı kısadan, sakalı köseden sakınmalı: Bir kişinin fiziksel özelliklerine dayanarak güvenilir veya yetkin olmadığını ima eder. Ancak, bu tür genellemeler yanıltıcı olabilir ve insanların dış görünüşlerine göre yargılanmaması gerektiği de unutulmamalıdır.
• Balık kavağa çıktığı vakit kösenin de sakalı biter: Bir olayın olması imkansız veya son derece nadir olduğunda kullanılır. Bu atasözü, gerçekleşmesi zor veya beklenmedik bir durumun veya çok nadir gerçekleşen bir olayın ifadesidir.
• Bitmez ne var ki, kösenin sakalından başka (Her şey olur biter, kösenin sakalı bitmez): Hiç bir şeyin imkansız olmadığını kösenin sakalının çıkmasını istisna tutarak anlatan söz.
• Dağların karı erir biter, kösenin sakalı bitmez: Bazı sorunların doğal bir şekilde çözüldüğünü, ancak bazı inatçı sorunların asla düzelmeyeceğini ifade eder.
• Hiç yoktan köse (torlak) iyidir: Elde olanın, yokluktan daha iyi olduğunu ifade eder. Yani, deneyimsiz veya eksik biri bile, hiç kimse olmamasından daha faydalı ve değerlidir (torlak: toy, acemi, genç, terbiye görmemiş).
• Kele köseden yardım olmaz*: Yardıma gereksinmesi olan birinin, başkalarına yardımda bulunması beklenemez.
• Kısa ile kösenin yaşı bilinmez: Bazı insanların dış görünüşüne bakarak yaşını tahmin etmenin zor olduğunu ifade eder. Kısa boylu ve sakalsız kişilerin yaşlarını belli etmeyen bir yapıya sahip olabileceklerini vurgular.