Çam nedir ne demektir? Çam ile ilgili atasözleri deyimler ve anlamları

Çam ağacı

Çam, açık tohumlu bitkilerin kozalaklılar takımının çamgiller familyasından bir ağaç cinsidir. Bu ağaçlar, çoğunlukla kuzey yarımkürede, deniz kenarlarından yüksek dağların ağaç sınırlarına kadar geniş bir alanda yetişebilirler. Kış aylarında yaprak dökmeyen çam ağaçları, genellikle 40 metreye kadar boylanabilir ve reçineli bir odun yapısına sahiptir. Dünyada yaklaşık 105 türü bulunan çam, birçok ekosistemde önemli bir yer tutar; hem orman ekosistemlerini destekler hem de ahşap, kağıt ve reçine gibi endüstriyel ürünlerin elde edilmesinde kullanılır. Ayrıca çam ağaçları, toprak erozyonunu önleyerek çevresel dengeyi sağlamaya da yardımcı olur.

Çam ile ilgili deyimler ve anlamları

İçinde "çam" kelimesi geçen deyimler, birleşik kelimeler, açıklamaları ve örnek cümleler:

• Çam devirmek:
  1. Karşısındakinin eksik ve kusurlu tarafına dokunacak bir söz söylemek, söylenmemesi gereken şeyi ağzından kaçırmak, pot kırmak: "Son günlerde bir döneklik tutturuldu gidiyor" demiş ve kocaman bir çam devirmişti (M. Metiner). Birisi çam devirdi ise, ona karşılık bir çam da sen mi devirmelisin? Çam devirmeden de cevap vermek kabildir; kısar nazik ve vakur bir cevap ver. (Ülkü)
  2. Bilgisizliğini ele verecek söz söylemek: Akıl almaz açıklamasıyla büyük bir çam devirmiş olmanın bilincine mutlaka varacaktır.
  3. Ağzından iş bozacak laf kaçırmak: Konuşmayı bilmedi, pot kırdı, çam devirdi, / Başlara çorap ördü, dalavere çevirdi. / Resmen nikahlanmadan, eloğlunu mal etti, / Sonunu düşünmedi, kız adını dul etti... (N. Öztürk)
• Çam sakızı gibi: Tedirgin edecek kadar insanın üzerine düşen, yanından ayrılmayan, sırnaşık kimseler için söylenir: Sonrası, herkesten "aman şöyle kızdır, böyle kızdır," diye metimi işitince çam sakızı gibi yapıştınız. Halbuki o aralık beni bir doktor da istiyordu (Temsil). Evet zât-ı âlinizin, çam sakızı gibi Faika Hanım'ın eteğine yapışmak maksatsız değildir (İ. A. N. Sekizinci). Sulu keratanın biri, dedi. Çam sakızı gibi yapışır.
• Çam yarması (gibi): İri gövdeli (insan): "Bir dedem vardı ki çam yarması. Hoş babam da babayiğit adamdı ama sen küçük kaldın," dedi (K. Erzurum). Bütün ufak tefek adamlar gibi, boylu posluları hiç sevmiyor, böyle "çam yarması gibi ayılara" hiç güvenmiyordu. (K. Tahir)

Çam ile ilgili atasözleri ve anlamları

İçinde "çam" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:
( * yaygın bilinen )

• Çam ağacından ağıl olmaz, el çocuğundan oğul olmaz* (Çam dalından ağıl olmaz, el oğlundan oğul olmaz): Bir şeyin asıl değerlisinin ve işe yarayanının yerine, ona benziyor diye başka bir şey kullanılamaz.
• Çam sakızı çoban armağanı*:
  1. Varlıksız kimsenin hediyesi küçük ama gönülden olur.
  2. Maddi değeri yüksek olmayan bir hediye ve böyle bir hediye verilirken söylenen söz: "Çam sakızı çoban armağanı, sadece zahmetleriniz için bir küçük teşekkür." (T. Hamzalu)
• Çamın haysiyetini, ayıdan sor: Bir şeyin gerçek değerini en iyi onu yakından tanıyan veya tecrübe eden kişinin bileceğini ifade eder.
• Çamın közü olmaz, yalancının sözü olmaz: Devamlı kurnazlık planlayan, yalan söyleyen, hile ve aldatmacayla iş gören insanların doğru söylemeyeceğini bilmek ve sözlerine inanmamak gerekir.
• Allah çam isteyene çam, mum isteyene mum verir*:
  1. Kişinin gereksinmeleri, kurduğu yaşam düzeyine bağlı olarak gerçekleşir.
  2. Allah bol harcayana bol, az harcayana az verir.
  3. Allah herkesin gönlüne göre verir.
• Bir çam düşse, baltalı da seyirtir, baltasız da: Güçlü, varlıklı bir insan ölecek duruma geldiği zaman, çevresi çıkarcı insanlarla dolar.
• Bir çamdan hem dama direk, hem de ahıra kürek olur (Bir ağaçtan hem camiye direk, hem kenefe kürek olur): İnsan çocuğunu iyi yetiştirir, iyi bir eğitim sağlarsa, topluma faydalı bir insan olur, eğer ilgilenmez kendi haline bırakırsa, işe yaramaz serseri biri olur çıkar (kenef: tuvalet).
• Deveye "kalk evine git demişler", bir çam bir çardak yıkmış: Birine verilen basit bir görevin, beklenmedik büyük sonuçlar doğurabileceğini ifade eder. Küçük bir talebin bile, eğer dikkatsizce yerine getirilirse, ciddi zararlara yol açabileceğini gösterir.
• Deviremeyeceğin çama balta vurma: Sonuç alınamayacak bir işe girişmenin boşuna zahmet ve enerji kaybı olduğunu vurgular. Başarı ihtimali düşük olan çabalara girmek, sadece zaman kaybettirir ve kişiyi gereksiz yere yıpratır.
• Eski çamlar bardak oldu*: Zaman değişti, eski tutumların değeri kalmadı: Eski çamlar bardak oldu, nerede o eski aşklar? (F. Babacan)
• Yaralı çama balta vuran çoktur: Savunmasız ve çaresiz kalmış kişiden herkes kolayca faydalanabilir.