Ağız ile ilgili atasözleri deyimler ve anlamları

Ağız

İlgili deyimler ve anlamları

İçinde "ağız" kelimesi geçen deyimler ve açıklamaları:

• Ağız açtırmamak: Çok konuşup başkalarının söz söylemesine, konuşmasına fırsat vermemek: Bana ağız açtırmadan, yalvarır gibi sırnaştı. (T. Buğra)
• Ağız ağıza vermek: İki kişi birbirine pek yakın durup başkaları işitmeyecek şekilde konuşmak.
• Ağız alışkanlığı: (deyiminin anlamı) Sık sık söylendiği için bir sözü ağzından bir anda kaçırma.
• Ağız aramak: Birisinin gizlemek istediği sanılan bir sorunu, sözü o sorun üzerinde dönüp dolaştırarak sezmeye çalışmak, ağız yoklamak.
• Ağız dalaşı: Bağrışma derecesini geçmeyen tartışma.
• Ağız değişikliği: Yemeğin çeşidinde değişiklik.
• Ağız değiştirmek: Önce söylendiğinden başka türlü konuşmak.
• Ağız eğmek:
  1. Yalvarmak, minnet etmek.
  2. Beğenmemek, küçümsemek, bir kimsenin sözlerini alaylı biçimde tekrarlamak.
• Ağız kahyası: Birinin adına rastgele söze karışan ya da onun söz söylemesini engelleyen kimse.
• Ağız kalabalığı: Çabuk söylenen ve birbirini tutmayan, gelişigüzel sözler.
• Ağız kavafı: Satıcılar gibi, insanı kandırmak için çok söz söyleyen.
• Ağız kavgası: Kırıcı sözlerle tartışma, söz kavgası.
• Ağız tadıyla: Tadını duya duya, seve seve, zevkini çıkararak.
• Ağız tamburası çalmak: Sözle avutmaya çalışmak.
• Ağız yapmak: Duygularını, düşüncelerini olduğundan başka türlü gösterecek yolda dil kullanmak.
• Ağız yoklamak: → Ağız aramak.
• Ağza alınmaz (alınmayacak): Söylenmesi ayıp, çirkin (söz).
• Ağza düşmek: Dedikodu konusu olmak.
• Ağza tat, boğaza feryat: Miktarı pek az olan yenecek şey.
• Ağızdan ağza: Herkes birbirine söyleyerek.
• Ağzı açık ayran delisi: Yeni gördüğü her şeye alık alık bakan.
• Ağzı açık kalmak: Şaşakalmak.
• Ağzı bozuk: Sövüp saymayı huy edinmiş olan, sövücü.
• Ağzı çiriş çanağına dönmek: Ağzı kuruyup acılaşmak.
• Ağzı gevşek: Sır tutmaz.
• Ağzıyla kuş tutsa: Ne yapsa, ne kadar çaba ve ustalık gösterse: Ağzıyla kuş tutsa inandıramaz kimseleri. (F. Çiçekoğlu)
• Ağzı kulaklarına varmak: Çok sevinmek.
• Ağzı laf (lakırdı) yapmak: Bir konuyu etkili bir biçimde anlatacak güçte olmak.
• Ağzı pek (ağzı sıkı): Sır çıkmaz.
• Ağzı sulanmak: İmrenmek.
• Ağzı süt kokmak: Çok genç ve toy olmak.
• Ağzı teneke kaplı: (teklifsiz konuşmada) Çok sıcak ya da çok acı şeyleri kolaylıkla içebilen ya da yiyebilenler için şaka yollu söylenir.
• (Alemin, herkesin) Ağzı torba değil ki büzesin: Dedikodunun önüne geçilemeyeceğini anlatır.
• Ağzı var, dili yok: Pek sessiz, uysal, yumuşak huylu, kendi halinde bir kimseyi tanımlamak için söylenir.
• Ağzı varmamak: Söylemeye, açıklamaya gönlü el vermemek.
• (Bir şeyden) Ağzı yanmak: Zarar ve kötülük görmek, dersini almak.
• Ağzına abdestle almak: Bir şeyi saygıyla, değer vererek anmak.
• (Bir şeyin adını) Ağzına almamak: Anmamak, söz konusu etmemek, söylememek: İstanbul adını artık ağzına almaz olmuş. (R. N. Güntekin)
• (Birinin) Ağzına bakakalmak: Sözlerine hayran olmak.
• (Birinin) Ağzına bakmak:
  1. Birinin ne söyleyeceğini beklemek.
  2. Onun sözüne göre davranmak.
• Ağzına bir parmak bal çalmak: Birini tatlı sözlerle ya da şöyle böyle bir iyilikle oyalamak.
• Ağzına bir zeytin verir, altına bir tulum tutar: Yaptığı küçük iyiliklere karşılık büyük çıkar bekler.
• Ağzına geldiği gibi: Enini sonunu düşünmeden, rastgele, ölçüp biçmeden.
• Ağzına geleni söylemek:
  1. Nezaket dışına çıkarak ağır söylemek, azarlamak.
  2. Çok ve düşüncesizce söylemek: Dışarıda baba oğul ağızlarına geleni söylüyorlardı. (İlgili cümle kaynağı: S. Faik)
• Ağzına gem vurmak: Susturmak, söyletmemek.
• Ağzına kira istemek: Konuşmaya nazlanmak.
• Ağzına layık: Bir yiyeceğin tadı anlatılırken "sen de yersen, beğenirsin" anlamıyla söylenir.
• (Birinin) Ağzına sakız olmak: Devamlı olarak dedikodusuna konu olmak.
• (Bir şeyi) Ağzına hiç sürmemek: O şeyden hiç yememek.
• Ağzına taş almış: Söze karışmayıp susanlar için kullanılır.
• Ağzında bakla ıslanmamak: Hiç sır saklamamak.
• (Bir şeyi) Ağzında gevelemek: Açıkça söylememek, kem küm etmek.
• Ağzından baklayı çıkarmak: Sabrı tükenip gizli kalmasına özen gösterdiği, başkalarından sakladığı şeyleri söylemeye başlamak.
• Ağzından bal akmak: Çok tatlı konuşmak.
• Ağzından çıkanı kulağı duymamak: Tartmadan, ölçüsüz, ağır sözler söylemek.
• (Söz, lakırdı) Ağzından dirhemle çıkmak: Çok az ve sakınarak, ürkerek, kılı kırk yararak, zoraki konuşmak.
• Ağzından dökülmek: Gizlemek istediği bir şeyi konuşmalarıyla istemeden açığa vurmak.
• Ağzından düşürmemek: Bir şeyin her zaman sözünü etmek.
• Ağzından girip burnundan çıkmak: Diller dökerek, kırk dereden su getirerek birini kandırmak.
• Ağzından kaçırmak: İstemediği halde boş bulunup söyleyivermek.
• Ağzından laf almak: Karşısındakini şuradan buradan söyleterek arada kendi istediğini anlamak.
• Ağzından lokmasını al (Başına vur ağzından lokmasını al): Uysal, sessiz ve olaylar karşısında tepki göstermeyen kimseler için söylenir.
• Ağzından yel alsın!: Ağzını hayra aç, güzel şeyler söyle!
• Ağzını açıp gözünü yummak: Öfkelenip, bütün kaygıları bir yana bırakarak ağır sözler söylemek, azarlamak.
• Ağzını bıçak açmamak: Küskünlükten ya da üzüntüden söz söyleyecek durumda olmamak: Mehmet Ali gittiği günden beri Zeynep kadının ağzını bıçak açmıyor. (Y. K. Karaosmanoğlu)
• Ağzını bozmak: Kötü, kaba sözler söylemek, sövmek.
• Ağzını çarşamba pazarına çevirmek: Dövmek.
• Ağzını hayra aç!: Kötü olasılıklardan söz edenlere söylenir.
• Ağzını kiraya vermek: Kendini de ilgilendiren bir konuda düşüncesini söylememek.
• Ağzını toplamak: Söylemekte olduğu kötü söz ya da küfürleri kesmek.
• Ağzını yoklamak: Birinin bir şey hakkında neler bilip bilmediğini kendine sezdirmeden söyletmeye çalışmak.
• Ağzının kaytanını çekmek: (argo) Şom ağızlı olmak.
• (Birinin) Ağzının kokusunu çekmek: Bir kimsenin çekilmez hallerine katlanmak.
• (Bir şeyden) Ağzının payını almak: O şeyin acı deneyimini yaşamış olmak, dersini almak.
• (Birine) Ağzının payını vermek: Verilen karşılıkla, bir kimseyi pişman etmek.
• Ağzının perhizi yok: Ağzına geleni söyler.
• Ağzının suyu akmak: Çok imrenmek, çok istemek.
• Ağzının tadı bozulmak: Bir kimsenin kurulu düzeni bozulmak, rahatı kaçmak.
• Ağzının tadını bilmek: Zevk sahibi olmak, (genellikle yiyecek, içeceklerin) iyisini bilmek, seçmek.
• Ağzının tadını kaçırmak: Bir kimsenin kurulu düzenini bozmak; neşesini, keyfini, rahatını kaçırmak.

İlgili atasözleri ve anlamları

İçinde "ağız" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:

• Ağız yerse, yüz utanır: Gereksinimi olmadığı halde, hakkı olmayanı kabul etmek, zor durumda kalmaya neden olur.
• Ağzı büyük olana kepçe kaşık: Herkese yeteneğine, büyüklüğüne göre iş, sorumluluk.
• Ağzı eğri, gözü şaşı ensesinden bellidir: (atasözünün anlamı) Gereği gibi yürümeyen, gerektiği gibi olmayan şeyler hemen belli olur.
• Ağzında bal olan arının, kuyruğunda iğnesi vardır: Her güler yüze ve tatlı söze kanmamak gerekir.
• Bir ağızdan çıkan bin ağıza (dile) yayılır: İnsan, yayılmasını istemediği şeyi söylememeli, söylerse dilden dile dolaşmaya başlar.