|
| Merdivenler |
Merdiven, yukarıya çıkmak veya yüksek bir yerden aşağı inmek için kullanılan, basamaklardan oluşan yapıdır. Günlük yaşamda evlerde, iş yerlerinde, açık alanlarda veya çeşitli yapıların iç ve dış kısımlarında sıklıkla karşılaşılan merdivenler, taş, ahşap, metal veya beton gibi malzemelerden yapılabilir. Merdivenler, sadece fiziksel anlamda bir geçiş aracı değil, aynı zamanda edebiyat ve kültürde de önemli bir yer tutar. Günlük hayatta fiziksel yükseklikleri aşmanın yanı sıra, sembolik olarak da bir şeyleri başarmayı veya zorlukları aşmayı ifade eder.
Merdiven ile ilgili deyimler ve anlamları
 |
| Ahşap merdiven |
İçinde "merdiven" kelimesi geçen deyimler, açıklamaları ve örnek cümleler:
- Merdiven dayamak: Yaş için bir sayıya yaklaşmak: Hem sonra kırkına merdiven dayamış, yaşlı sayılır artık! (N. Yeğinboğalı)
- Göğe merdiven dayamış: Çok uzun boylu (kimse): Rengarenk çiçekler, börtü böcekler, ılgıt ılgıt esen bahar rüzgarı, göğe merdiven dayayan muazzam dağ ve nihayet usul usul akan ırmak tatlı bir sohbetle birleşince...
- Göğe merdiven kurar: Ulaşılması çok güç, çok yüksek yerlere çıkar: Paranın kudreti büyüktür, insan para ile göğe merdiven kurar; bu cihetten âşık sevgilinin eşiğine gözyaşıyla yollanır. (M. Çavuşoğlu)
- Yetmişine merdiven dayamak: İleri yaşlara ulaşmak: Yetmişine merdiven dayamış, gün görmüş, mürüvvet sürmüş bu ihtiyar kadın her şeyin geçen zamanla birlikte her geçen gün daha da kötüye gittiğine inanırdı. (Ö. Akdemir)
Merdiven ile ilgili atasözleri ve anlamları
İçinde "merdiven" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:
( * yaygın bilinen )
- Merdiven ayak ayak (basamak basamak) çıkılır* (Merdivene ayak ayak çıkmak gerek): En yüksek makama, alt kademelerden başlayarak varılır.
- Merdivende bastığın basamağa dikkat et, yukarısına göz atma: Kişinin bulunduğu konuma odaklanıp sağlam adımlar atmasının önemini vurgular. Hedefe ulaşmak için acele etmeden, dikkatli ve sabırlı olmak gerektiğini anlatır.
- Merdivenin alt başında yalan söyler, yukarı çıkar kendi inanır: Bazı insanlar bazen bir yalan söyler, herkesi inandırırlar; o kadar ki bir süre sonra o yalana kendileri de inanırlar.
- Merdivensiz dama, tüfeksiz ava çıkılmaz: Bir işin veya görevin başarılı bir şekilde yapılabilmesi için gerekli araç ve gereçlerin eksiksiz olması gerektiğini ifade eder. Her işin kendi koşulları ve hazırlıkları vardır; eksik veya yetersiz ekipmanla başarı sağlanamaz.
- Çürük merdivenle dama çıkılmaz: Kusurlu, işe yaramaz şeylerle önemli işlere girişilmez.
- Dünya merdiven merdiven, biri iner biri biner: Hayatın sürekli bir döngü içinde olduğunu ve insanların sırasıyla yükselip alçaldığını ifade eder. Kimi insanlar başarıya ulaşırken, kimileri de zorluklarla karşılaşabilir.
- Gökyüzünde düğün var deseler kadınlar merdiven kurmaya kalkar*: Kadınların düğün ve eğlence için büyük fedakarlıklar yapmaktan çekinmeyeceklerini ifade eder. Kadınların eğlenceye ve sosyal etkinliklere olan düşkünlüğünü ve bu uğurda gösterdikleri çabayı abartılı bir şekilde dile getirir.
Merdiven ile ilgili birleşik kelimeler
- Merdiven altı:
- Katlar arasındaki merdivenlerin altında kalan boşluk.
- (mecazi) Gerekli koşullar oluşturulmadan, ruhsat alınmadan çalışan iş yeri: Merdiven altı üretim
- Merdiven boşluğu: Bir yapıda merdiven boyunca yapının tepesine kadar uzanan boşluk, merdiven evi, merdiven yuvası.
- Merdiven böğürü: Merdivenin iki yanında bulunan ve basamakları tutan kertikli kalın tahta.
- Merdiven çatması: Merdiven kirişleri, kiriş pabuçları ve korkuluklardan oluşan iskelet.
- Merdiven duvarı: Üst kısmı eğimli olarak inşa edilen ve merdiven basamaklarını taşıyan duvar.
- Merdiven fonksiyonu: (matematik) Bir doğru parçası üzerinde sonlu sayıda aralıklara ayrılan ve bu parçalı aralıkların her birinde sabit bir değer alan fonksiyon.
- Merdiven kirişi: Merdivenin boşluk tarafındaki sınırını çizen ve basamaklarla basamak tahtalarını taşıyan kiriş.
- Merdiven kolu: Merdivenin iki sahanlık arasında yükselen kısmı.
- Merdiven korkuluğu: → Korkuluk.
- Merdiven kovası: Dönerek çıkılan merdivenlerde yukarıdan aşağıya bakıldığında ortada görülen boşluk.
- Merdiven küpeştesi: Merdiven korkulukları üzerine konulan ve inip çıkarken tutmaya yarayan kalınca ve yassıca yuvarlak tahta ya da demir.
- Merdiven rampası: Bir merdivende üzerine basamakların yerleştirildiği eğimli döşeme.
- Merdiven sahanlığı: Yapılarda ve büyük taşıtlarda kapı önünde, merdiven başlarında ya da ortasında genişçe düzlük.
Soru/Yorum Gönder