Tasarruf ve tutumluluk ile ilgili atasözleri ve anlamları

Kumbara

Tasarruf, tutumluluk ve idareli kullanma temalı atasözleri ve açıklamaları:
( * yaygın bilinen )

• Ak akçe kara gün içindir*: Daha önce biriktirilen para sıkıntılı günlerde işe yarar. Bunun için tasarruf yapılmalıdır.
• Akıllı olan katar katar yer, akılsız olan satar satar yer: Akıllı insanlar, kazandıklarını biriktirip tasarruf ederek zenginliklerini artırırken, akılsız insanlar kazandıklarını hızla harcayarak tüketirler. 
• Altını saklamak değil, kuruşu saklamak hünerdir*: Tutumluluk değersiz görünen şeyleri biriktirip değerlendirmekle olur.
• Altını zapt etmeye gümüşten el ister: Bir değeri elde tutabilmek için güçlü bir irade gereklidir.
• Ayda kazanılan günde yenilmez: Zorluklarla kazanılan paranın hesapsızca kısa sürede harcanması doğru değildir.
• Az al, artık etme: İnsan bir şeyi fazla miktarda alıp kalanını ziyan edeceğine, az almalı, yetmezse tekrar almalıdır.
• Az ye de borcunu öde: Borçlu kişinin tasarruf yaparak borcunu ödemesi gerektiğini ifade eder. Harcamalarını kısıtlayarak ve dikkatli bir şekilde para yöneterek borçlarından kurtulmanın önemini vurgular.
• Azı karar, çoğu zarar* (Aza kanaat, çoğa bereket): İyi ve kötü her şeyde belli bir ölçü vardır. Bu ölçü dışına çıkmamak her şeyde orta yolu bulmak ve tasarruflu davranmak gereklidir.
• Ayağını yorganına göre uzat*: İnsan giderini gelirine uydurmalı; gelirinden çok harcama yapmaya kalkmamalıdır. Tasarruf etmelidir.
• Beş kuruşun varsa beş yere düğümle: Parası olan kişi elindeki birikimi çok iyi muhafaza etmelidir.
• Bol bol yiyen, bel bel bakar*: Çokça ve geleceği düşünmeden, tasarruf etmeden harcayan, kazançsız kaldığı zaman acınacak duruma düşer.
• Bol zamanda kıt harcanan, dar zamanda bol harcanır: Kazancı iyiyken tutumlu davranan kişi işsiz kaldığında uzun süre yokluk çekmez.
• Büğersen göl olur, açarsan çöl olur: Bir şeyi biriktirip tutmayı bilirsen bolluk olur; ama savurursan yokluk kaçınılmazdır anlamına gelir. İnsan, malını ya da imkânlarını dikkatli kullanmazsa sonunda elinde hiçbir şey kalmaz.
• Damlaya damlaya göl olur (aka aka sel olur)* (Birer birer bin olur, damlaya damlaya göl olur): Küçük birikimlerin zamanla büyük sonuçlar doğuracağını anlatır. Az da olsa sürekli yapılan birikim veya çabalar, zamanla güçlü ve etkili bir duruma dönüşür.
• Ekmeğini katığına denk eden, bir vakit aç kalmaz: Kişilerin yaşamlarında israf etmeden ve tasarruflu bir şekilde hareket etmeleri gerektiğini anlatır.
• Ekmeğini katığına denk eden muhtaç olmaz: Tutumlu insanın sıkıntıya düşmeyeceğini ve israf etmeden idareli yaşamak gerektiğini anlatır.
• Ekmek dişten artmaz, para işten artar: Tasarrufun yalnızca yiyeceklerden kısarak yapılamayacağını, asıl birikimin çalışarak ve işten kazanılan parayla olacağını ifade eder (?). 
• Elindekini sıkı tut, geleceğe bel bağlama: "İlerde daha çok kazanırım" diye savurganlık yapma. Çünkü ilerde neler olacağı hiç belli olmaz.
• Erkek getirmeyi, kadın yetirmeyi bilmeli*: Ailesine düşkün erkek çalışıp didinip kazandığını evine getirmeli. Kadın da tutumlu olup bunu değerlendirmeyi bilmeli ki o evde yokluk çekilmesin.
• Erkek sel, kadın (avrat) göl*: Erkek, ailesinin geçimi için çalışır çabalar bir şeyler kazanır. Ama bu kazancı değerlendirmek, tutumlu olup tasarruf etmek kadının görevidir.
• Gençlikten kocalığa can sakla, varlıktan yokluğa mal sakla: İnsan gençken kendine iyi bakmalı, eline geçen fırsatları yaşlılığını da düşünerek en iyi şekilde değerlendirmeli, kazandıklarını harcarken savurgan olmamalı, yokluğa düşebileceğini de hesaplamalıdır (kocalık: yaşlılık).
• Geniş gününde dar gezen, dar gününde geniş gezer: Bolluk zamanında tutumlu davrananın, sıkıntılı zamanlarda rahat edeceğini ifade eder. İnsan, geleceği düşünerek kaynaklarını dengeli kullanmalıdır.
• Gerek gerekmezken bir gün gerek olur: Değersiz görülen şeylerin bir gün ihtiyaç haline gelebileceğini ifade eder. Elindekilerin kıymetini bilmek ve gereksiz yere israf etmemek önemlidir.
• Gerekliyi, gerekmez iken saklamalı: İnsan o an işine yaramasa da bir gün lazım olacağını düşünerek elindekileri tutmalıdır.
• Gerekmezi sakla, gereken güne kadar: O an gereksiz gibi görünen şeyleri atmayıp saklarsak bir gün mutlaka onlara ihtiyacımız olur.
• Göçerim diye eksiğin dağıtma: İnsan varsayımlarla elindekini avucundakini saçmamalıdır.
• Güvenme varlığa, düşersin darlığa*: "Varlıklarına güvenerek ölçüsüz harcamalarda bulunanlar daha sonraları sıkıntıya düşebilirler" anlamında kullanılan bir atasözü.
• Harcanacak yer var, kısılacak yer var: Kişi harcamalarını yerine göre yaparsa sıkıntı çekmez.
• Her çok azdan olur* (Az çoğu getirmeye gider): İlk zamanlarda gözümüze az gibi görünen değerler belli bir müddet tasarruf edilip biriktirildiklerinde işe yarar hale gelirler.
• İşten artmaz, dişten artar*: Kazanç çok olsa da tutumlu davranarak tasarruf edilmeyince para biriktirilemez.
• Katığını ekmeğine denk etmeyen aç kalır: Elindekini idareli kullanmayan, azla yetinmeyi bilmeyen kısa zamanda sıkıntıya düşer.
• Mal insanı zengin etmez idare lazımdır: İnsan ne kadar çok mala sahip olursa olsun tutumlu olmayı bilmezse çok çabuk sıkıntıya düşer.
• Parayı zapt etmek deliyi zapt etmekten zor*: Elindeki parayı çarçur etmeyip tutmasını bilmek, tasarruf etmek pek zor bir iştir.
• Sakla samanı, gelir zamanı*: Gereksiz görülen bir şeyi ileride gerekli olabileceğini düşünerek saklamalı ve tasarruf edilmelidir.