Alçak ne demektir? Alçak ile ilgili atasözleri deyimler ve anlamları

1. Yerden yüksekliği az olan, yüksek karşıtı: Alçak yapı. Alçak bir köprü. Alçak tepe.
2. Aşağıda olan, yüksek olmayan (yer): Dünya'nın en alçak yeri Lut Gölü'dür (deniz seviyesinden ~430 metre alçaktır).
3. (mecazi) Bilerek en kötü, en ahlaksızca davranışlarda bulunan, soysuz, namert, rezil: — Alçak adam! Sana yazıklar olsun! (M. N. Bursalı)

Alçak ile ilgili deyimler ve anlamları

İçinde "alçak" kelimesi geçen deyimler, birleşik kelimeler, açıklamaları ve örnek cümleler:

• Alçak gönüllü: (deyiminin anlamı) Yaşça, görevce ya da bilgice daha aşağıda olanları kendisiyle eşit tutan ya da kendi değerini olduğundan aşağı gösteren, mütevazi: Yine bir gün huzuruna gelen ve heyecandan titreyen adama: "Korkma kardeşim, ben kral değilim. Mekke'de kuru ekmek yiyen bir kadının oğluyum." diyerek ne kadar alçak gönüllü olduğunu gösterdi. (N. Aytürk)
• Alçak gönüllülük: Alçak gönüllü olma durumu ya da alçak gönüllüye yaraşır davranış, tevazu: "Her kim Allah için (karşılıksız olarak) alçak gönüllülük gösterirse; Allah da onu yüceltir" (Hadis-i Şerif). Bir adamın büyük olup olmadığını, onun alçak gönüllülüğünden anlayabilirsiniz. (J. Ruskin)
• Alçaktan uçmak: (argo) Atılan palavra düzeyi az olmak: Niceleri tebdil oldu bağrı tunç / Havalanma gönül alçaktan uç (Ş. Elçin). – Hey delikanlı, alçaktan uç biraz, şimdi bir yere çarpacaksın, dedi. (İ. Arpacı)
• Alçacık dağları ben yarattım demek: Çok kurumlu olmak, kendini çok beğenmek: Bu adamı koridorda alçacık dağları ben yarattım dercesine kasıla kasıla yürürken görseniz makaraları koyuverirsiniz. Onu gören kimse yokken bile çalımından geçilmez.

Alçak ile ilgili atasözleri ve anlamları

İçinde "alçak" kelimesi geçen atasözleri ve açıklamaları:

( * yaygın bilinen )

• Alçak duvar olma, her gelen üstünden geçer: Kişi fazla çekingen, pısırık olursa herkes ondan yararlanmaya kalkar.
• Alçak eşeğin tımarı kolaydır: Düşük statüde veya alçak gönüllü olan kişilerle veya işlerle başa çıkmanın, yönetmenin veya onları idare etmenin daha kolay olduğunu ifade eder.
• Alçak eşek binmeye kolay, öksüz çocuk dövmeye kolay*: Güçsüz, koruyucusuz ve zavallıları baskı altına almak, hırpalamak marifet değildir.
• Alçak eşek her gün sıpa: Bir insan dış görünüşünü ne kadar değiştirmeye çalışsa da herkes onu yine bildiği gibi tanır.
• Alçak gönül yüce devlettir: "Alçakgönüllü olmak kişi için büyük bir mutluluk kaynağıdır" anlamında kullanılan bir atasözü.
• Alçak tavuk kendini ferik gösterir: Düşük ve değersiz kişiler veya şeylerin içinde bulundukları durumdan faydalanarak kendilerini olduğundan daha önemli veya değerli göstermeye çalıştığını ifade eder. Bazı kişiler, sahip olmadıkları nitelikleri varmış gibi göstererek başkalarını yanıltabilirler (ferik: civcivlikten yeni çıkmış kümes hayvanı, piliç).
• Alçak uçan yüce konar, yüce uçan alçak konar*: Büyüklük taslamayan, alçak gönüllü kişi, kendini herkesten üstün görenlerden daha saygındır.
• Alçak yer, yiğidi hor gösterir*: (atasözünün anlamı) Kişi niteliğine önemine uygun düşmeyen bir çevrede kendi değerini gösteremez.
• Alçak yerde, tepecik kendisini dağ sanır (Alçak yerin tepeciği dağ görünür)*: Çok bilgili, usta, değerli kimselerin bulunmadığı bir yerde, az bilgili, az değerli olanlar kendilerini bir şey sanırlar.
• Alçak yerde yatma sel alır, yüksek yerde yatma yel alır*: İnsan, yaşantısını içinde bulunduğu koşullara göre sürdürmeli, kendisine uygun çevre ve arkadaş edinmelidir.
• Alçaktan vefa gelmez, kahpeden ar: Güvenilir olmayan ve alçak kişilerin sadakat ve dürüstlük göstermesinin beklenemeyeceğini ifade eder. Kötü niyetli veya güvenilmez kişiler, vefa ve doğru davranış sergilemezler.
• Alçacık dağlara kar yağsa kış değil mi, kişi kendi halini bilse hoş değil mi?: Her durumda ve her yerde belirli koşulların geçerli olduğunu ve kişinin kendi durumunu, sınırlarını bilmesinin ne kadar önemli olduğunu ifade eder. İnsanın kendini tanımasının ve gerçekçi bir şekilde değerlendirmesinin erdemini vurgular.
• Alçacık eşeğe herkes biner*: Güçsüz ve koruyucusuz bir kimseyi buyruk altına almak ve ezmek kolaydır.
• Alçacık eşek binmeye kolaydır, yünlüce koyun yolmaya kolaydır: Savunmasız ve zayıf insanları ezmenin veya zenginleri sömürmenin haksız ama kolay olduğunu ifade eder. Gücü olmayanlar ve zenginler, genellikle kötü niyetli kişiler tarafından hedef alınırlar (?).
• Alçacık gördü de deveci eşeği mi sandı?: Dış görünüşten insan niteliklerinin anlaşılamayacağını anlatır.
• Aldatmak alçaklık, aldanmak ahmaklıktır: Yalancılık, sahtekarlık bir insanın sahip olabileceği en kötü huydur. Böyle kişilere de ancak cahil, saf aptal kimseler inanır.
• Allah dağları bile alçaklı yüksekli yaratmış: Allahü Teala her kulunu değişik yapılarda ve yeteneklerde yaratmıştır.
• Allah uçamayan kuşa alçak dal verir*: Allah, yetenekleri kısıtlı olanlara durumlarına uygun bir yaşama düzeni verir.
• Borçlunun yalımı alçak olur*: Borçlu, özellikle, alacaklısı karşısında ezik ve suskundur.
• Eksiklikle büyüyenin yalımı alçak olur: Yoksulluk ve bunun getirdiği eziklikle yetişenler kendilerini başkalarının yanında önemiz hissederler.
• Senden alçaktan kız al, kız verme (Senden alçak kız al, senden uluya kız verme): Kişi kendinden üstün kimselerle yakınlık kurmamalıdır. Her zaman kendinin üstünlük sağlayacağı ilişkilere önem vermelidir.
• Su alçağa akar: Bazı oluşlar değiştirilemez, nasıl olacağı bilinir, hep aynı şekilde gerçekleşir. Su da aynı şekilde her zaman aşağı yönde akar hiç yukarı yönde akmaz.
• Yiğit ölür adı kalır, alçağın neyi kalır: Dürüst, iyiliksever kişi öldüğü zaman uzun süre kimse onu unutmaz. Kötü kalpli, aşağılık kişi ölse bile buna üzülen olmaz, herkes onu çabuk unutur.
• Yüce uçan alçak konar: Büyük hayaller ve hırslarla yola çıkan kişilerin, sonunda gerçeklerle yüzleşip daha mütevazı bir duruma düşeceklerini ifade eder. Yüksek hedefler peşinde koşanların, bazen beklentilerinin altında bir sonuçla karşılaşabileceklerini hatırlatır.
• Yüksekten uçan alçağa düşer: Her yaptıklarını abartarak insanları küçük görenler, toplumda çok çabuk saygı ve güven kaybederler.