Diken nedir ne demektir? İlgili atasözleri deyimler ve anlamları

Gül dikeni

Kimi bitkilerin dal, yaprak, meyve kabuğu gibi bölümlerinde ve kimi hayvanların derisinde bulunan ucu sivri ve sert çıkıntılardan her biri: Gül dikeni ile vardır. (M. L. Arslan)
Dikeni çok bitki: Mor diken.
(anatomi) Oldukça büyük bazı kemik çıkıntılarına verilen ad: Kürek kemiği dikeni.
(edebiyat) Divan edebiyatında gül dalı: Diken güzelin içerisindeki kusuru, iyinin yanındaki kötülüğü, sevgilinin yanındaki ağyarı, zevk ve eğlence yanındaki sıkıntıyı temsil eder (E. Yıldız). "Beni seveceksen, öncelikle dikenlerine katlanmak zorunda kalacaksın. Zira her gül dikeni ile birliktedir. Dikensiz güle gül denmez." (B. Ayaz)

Diken diken (olmak):
1. (Deri, kıl ya da tüy için) Dikleşmiş: Soğuktan derisi diken diken olmuş.
2. Dikeni bol olmak.
Meryem Ana Dikeni (Peygamber Dikeni): → Deve dikeni.

İlgili deyimler ve anlamları

İçinde "diken" kelimesi geçen deyimler, açıklamaları ve örnek cümleler:

Diken üstünde gibi (olmak): Tedirgin, rahatsız olmak: Diken üstünde oturuyor gibi rahatsız ve mutsuzmuş. Kimse yüzünün güldüğünü görmezmiş. (E. Sarı)
Diken üstünde oturmak (durmak): (deyiminin anlamı) Tedirgin bir durumda bulunmak; bulunduğu yerden her an ayrılmak zorunda bırakılabileceğini düşünerek rahatsız olmak: Bu gecelerde sanki diken üstünde oturuyordu. En ufak bir gürültü onu yerinden zıplatıyordu. Bazen rüzgârın sesiyle, bazen karanlıkta dolaşan hayvanların sesiyle, bazen sigara içerken volta atan bir askerin ayak sesiyle... (Ş. Kızıldoğan)
Dikensiz gül bahçesi: Sıkıntıdan uzak olan yer, hiçbir pürüzle, sorunla karşılaşılmayacak yer: Dünya dikensiz gül bahçesi değildi, biliyordum. Ama ben, rastlantıyla da olsa, bahçenin dikensiz bir bölümünde kalmayı başarmıştım bugüne kadar, bundan da hoşnuttum. (O. Baydar)

İçinde "diken" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:

Diken battığı yerden çıkar: (atasözünün anlamı) Zarar nereye geldiyse o noktada giderilir.
Dikensiz gül olmaz: Her güzel ya da iyi şeyin hoşa gitmeyen, sıkıntı veren bir yönü de bulunur: Unutmuşum güllerin dikenli olduğunu, dikensiz gül olmadığını... Dikene takılıp acısını duyunca kendimi kaybetmiş, feryat etmiştim. Oysa dikensiz gül olmaz demişti atalar. Gülü seven dikenine katlanır demişlerdi... (M. Özdemir)